Knuffelende leeuwen, copulerende dolfijnen en chimpansees die elkaars piemel zachtjes
Photo by Romi Yusardi
aanraken: homoseksuele handelingen zijn wijdverspreid bij dieren. Maar zijn ze ook homo?
Homoseksualiteit bij dieren komt vaker voor dan gedacht. Onder andere bij koeien, apen, flamingo’s, olifanten en leeuwen is dit heel normaal.
In dierenpark Avifauna woonde lange tijd een lesbisch ooievaarskoppel dat samen een jong groot brachten. Ze weigerden zich te interesseren voor mannelijke ooievaars en leken onvoorwaardelijk voor elkaar te kiezen. Dat is niet zo zeldzaam als je misschien zou denken. Onderzoekers hebben bij 1500 soorten vogels en zoogdieren homoseksueel gedrag waargenomen. Bij pinguïns is zelfs 1 op de 5 koppels een homostel.
Het homoseksuele contact loopt uiteen van knuffelen tot aan het grootbrengen van kinderen. Volgens Jasper Buikx, bioloog van Artis, is homoseksualiteit bij dieren geen vergissing en zit er meestal een evolutionaire kracht achter. Het kan bijvoorbeeld een praktische reden hebben. “Bij olifanten is het zo moeilijk om te paren, dat mannetjes van te voren wel met elkaar moeten oefenen.”
Andere redenen zijn een overschot aan mannetjes in een groep, dominantie of het aanleren van sociale vaardigheden.
Jongen die worden grootgebracht door dierlijke homostellen hebben in sommige gevallen een hogere overlevingskans. “De kuikens van zwarte zwanen en flamingo’s die worden grootgebracht door een mannenstel hebben een veel hogere overlevingskans omdat er twee keer zoveel kracht en verdediging aanwezig is.”
Hoe ze die kuikens dan krijgen? “Ze stelen een ei uit het nest van een heterokoppel en broeden het vervolgens zelf uit”, aldus Buikx. Ook in Diergaarde Blijdorp adopteren twee mannelijke koningspinguïns ieder jaar een ei van een heterostel om deze vervolgens zelf uit te broeden.
Of er ook sprake kan zijn van echte liefde bij homostellen in het dierenrijk is volgens Buikx niet goed te zeggen. “Daar is nog te weinig onderzoek naar gedaan.” Toch sluit de bioloog het niet uit. “In de hersenen van schapen is ontdekt dat ze in staat zijn om echt te kunnen voelen.” Liefde tussen twee mannelijke of vrouwelijke schapen zou dus mogelijk moeten zijn.
Bioloog Lindsay Young heeft ontdekt dat een derde van alle albatrossen op Kaena Point, Oahu homoseksueel is. Daarmee telt de kolonie relatief gezien de meeste homoseksuele dieren. En het is geen bevlieging; sommige paartjes zijn al meer dan negentien jaar samen en hebben zelfs een gezinnetje gesticht.
Niemand had kunnen vermoeden dat de albatrossen – trouwe en monogame dieren die ooit nog door first lady Laura Bush werden aangehaald als een voorbeeld voor een degelijk gezinsleven – ook homoseksueel zouden zijn. De mannetjes en vrouwtjes lijken sterk op elkaar. Dus wanneer men twee albatrossen ziet knuffelen, gaat er niet direct een belletje rinkelen.
Bioloog Lindsay Young heeft ontdekt dat een derde van alle albatrossen op Kaena Point, Oahu homoseksueel is. Daarmee telt de kolonie relatief gezien de meeste homoseksuele dieren. En het is geen bevlieging; sommige paartjes zijn al meer dan negentien jaar samen en hebben zelfs een gezinnetje gesticht.
Niemand had kunnen vermoeden dat de albatrossen – trouwe en monogame dieren die ooit nog door first lady Laura Bush werden aangehaald als een voorbeeld voor een degelijk gezinsleven – homoseksueel zouden zijn. De mannetjes en vrouwtjes lijken sterk op elkaar. Dus wanneer men twee albatrossen ziet knuffelen, gaat er niet direct een belletje rinkelen.
Er rijst wel de vraag wat ‘homoseksualiteit’ is. Neem nu apen: mannetjes hebben met elkaar orale en anale seks, ze masturberen of raken elkaars penis aan (een onvertaalbaar begrip dat enkel bij dieren voorkomt en ‘didling’ heet).
Het is een heel intiem gebaar, het mannetje dat zich laat aanraken stelt zich zeer kwetsbaar op. Maar daarnaast hebben ze ook gewoon seks met vrouwtjes.” Het dus niet omdat mannetjes seks hebben met mannetjes dat ze ook homo zijn zoals wij dat verstaan: dat je exclusief seks hebt met mannen, en er ook romantische relaties mee aanknoopt. Die definitie is trouwens heel modern.
Bij de Grieken, de Romeinen, in de renaissance maar ook bij de taliban en een aantal stammen in Afrika en Zuidoost-Azië wordt seks tussen vaak oudere en veel jongere mannen beschouwd als normaal maar niet homoseksueel.
Het onderzoek van Young beantwoordt de vraag ‘kunnen dieren homoseksueel zijn?’ met een ondubbelzinnig ‘ja’. En daarmee voegt het bewijs toe aan de al ellenlange lijst met onderzoeken en studies naar homoseksueel gedrag bij dieren. Want de albatrossen zijn niet de enigen. Er zijn nog zeker 450 diersoorten die homoseksueel zijn: van flamingo’s tot bizons en van kevers tot wrattenzwijnen.
Ondanks het vele bewijs kunnen onderzoekers zich maar moeilijk neerleggen bij het feit dat dieren homoseksueel kunnen zijn. Deels komt daar misschien conservatisme om de hoek kijken, maar er is nog een probleem; homoseksualiteit gooit de hele evolutietheorie overhoop. Volgens Darwin was de hele natuur gericht op reproductie en dan is homoseksualiteit toch een omweg.
Sommige onderzoekers menen dat we homoseksueel gedrag in een andere context moeten zien. We benaderen het nu teveel vanuit de menselijke invalshoek. “Seksualiteit draait niet alleen om het maken van baby’s,” meent zoöloog Petter Bockman. “Het moet ook de kudde op orde houden. Voor sommige dieren is homoseksualiteit heel normaal kuddegedrag.”
Waarom dieren homoseksueel zijn, is onduidelijk volgens EOS. Het kan een sociale rol zijn; ongewenste mannetjes bezighouden of zorgen dat dieren zich betrokken voelen bij de kudde. Hoe het bij de albatrossen en andere vogels zit, is helemaal koffiedik kijken.
Volgens de wetenschap zijn er drie verschijnselen die homoseksueel gedrag kunnen uitlokken. Het eerste heeft te maken met periodes in het leven van jonge dieren waarin ze snel iets aanleren. Die gevoelige leerfases noemen we inprenting. Het tweede verschijnsel dat homoseksueel gedrag kan veroorzaken is prenatale stress. Dat blijkt uit onderzoek met onder andere ratten. Als het moederdier tijdens de zwangerschap gestrest is, krijgt het embryo meer van het stresshormoon cortisol in het bloed. Het derde en laatste verschijnsel is de seksuele motivatie. Als die heel hoog is, kan het dier gaan paren met een dier dat toevallig in de buurt is. Bijvoorbeeld een soortgenoot van hetzelfde geslacht.
Dan is er nog een veel belangrijkere vraag: maakt het samenzijn van twee mannetjes of twee vrouwtjes ze automatisch homoseksueel? Zo is bekend dat mannelijke zwanen met een vrouwtje paren en vervolgens met een andere mannelijke zwaan het kroost opvoeden. Waarschijnlijk omdat zij beter in staat zijn om de kleintjes te beschermen. Maakt dat de zwaan dan homoseksueel? Niemand kan het zeggen.
Deze website bevat info die mogelijks niet geschikt is voor kinderen. U bevestigt minstens 16 jaar te zijn. Deze website gebruikt cookies. U gaat daarmee akkoord.
