Samen douchen na het sporten stond vroeger nog symbool voor saamhorigheid en teamgevoel, tegenwoordig lijken jongeren, vooral jongens, er steeds zenuwachtiger van te worden. Is de samenleving aan het verpreutsen?
Jongeren weigeren om na het sporten naakt te douchen, vrouwen durven niet meer topless te zonnen en werkgevers eisen dat hun personeel zich deftiger kleedt. Een nieuw soort preutsheid wint steeds meer terrein. En echt niet alleen onder allochtonen. ‘De slinger is te ver aan het doorslaan.’
Meer en meer kinderen willen na het sporten niet meer samen naakt douchen. In sommige sportclubs zijn ze wel verplicht om samen te douchen, maar dan houden ze toch hun ondergoed aan. Uit angst dat er foto’s van hen in hun blootje opduiken op Snapchat of Facebook of omdat hun ouders niet willen dat ze zich naakt tonen. Experts noemen het de ‘nieuwe preutsheid’.
Vroeger was met zijn allen samen douchen de normaalste zaak van de wereld. En dat zonder kleren, zoals we allemaal thuis ook doen, maar dat verandert allemaal. Sportclubs zijn nochtans voor samen douchen en verplichten het zelfs. Maar toch merken ze bij Sensoa, het Vlaamse expertisecentrum voor seksuele gezondheid, dat de groep jongeren die niet meer naakt wil douchen groter en ook jonger wordt.
We zien het ook in scholen, waar meisjes steeds vaker worden berispt wegens hun korte rokken, blote buiken of laag uitgesneden bloesjes. In het reglement van veel scholen staat alleen dat kleren ‘niet aanstootgevend of opzichtig mogen zijn’ of dat ze ‘aan de fatsoensnormen moeten voldoen’. Zo’n dresscode is dus voor interpretatie vatbaar en kan op elk moment veranderen. Tot een paar jaar geleden volstond het meestal dat pubermeisjes een rok droegen die hun slip bedekte en geen al te diep decolleté hadden, maar tegenwoordig weren sommige scholen ook naveltruitjes en T-shirts met spaghettibandjes uit de klas.
Besmettingsgevaar
Soms zijn het de leerlingen, of hun ouders, die zich van hun preutste kant laten zien. Steeds vaker weigeren jongeren, zowel allochtonen als autochtonen, om na de turn- of zwemles naakt te douchen. Ook in veel sportclubs staan tieners tegenwoordig in hun zwembroek of onderbroek onder de waterstraal. ‘Dat soort gedrag kan besmettelijk zijn’, zegt Erika Frans van Sensoa, het Vlaams expertisecentum voor seksuele gezondheid. ‘Douchen een paar kinderen in hun ondergoed, dan voelen de anderen zich al snel bekeken. Op den duur kiezen er steeds meer voor om hun broekje aan te houden, tot dat de gewone gang van zaken wordt.’
De ene keer zijn het ouders die klagen dat hun kinderen naakt de doucheruimte in moeten, de andere keer zijn het de kinderen zelf die niet meer in hun blootje bij elkaar willen staan. Ook in jeugdbewegingen kunnen begeleiders zich op dat vlak steeds minder veroorloven. Zelfs naaktzwemmen tijdens het zomerkamp is er niet meer bij, want ze zouden wel eens door een van de kinderen kunnen worden betrapt. ‘Bij Sensoa krijgen we geregeld vragen van mensen die willen weten wat kan en wat niet’, zegt Erika Frans. ‘Ons advies is altijd dat een situatie niet meer oké is zodra iemand zich eraan stoort of zich er ongemakkelijk bij voelt.’
Ook volwassenen
Niet alleen bij jongeren zien we het fenomeen. In steeds meer bedrijven worden werknemers met een minirok, diep decolleté, korte broek of tanktop al dan niet discreet tot de orde geroepen. Zeker als ze met gasten of klanten in contact komen. ‘Nog niet zo lang geleden kreeg ik een klacht binnen van een werkneemster van een gemeentelijk kinderdagverblijf. Van haar nieuwe baas moeten de rokken die ze draagt vanaf nu vijf centimeter langer zijn’, zegt vakbondsman Willy Van Den Berge van ACOD Lokale en Regionale Besturen.
Hoewel aansporingen om zediger gekleed te gaan doorgaans zowel voor vrouwelijke als voor mannelijke werknemers zijn bedoeld, zijn het in de praktijk toch vooral vrouwen die zich moeten aanpassen. ‘Ook mannen probeert men normen op te leggen op het vlak van uiterlijk en naaktheid, maar veel minder dan vrouwen’, zegt professor Chia Longman van het Onderzoekscentrum voor Cultuur en Gender van de Universiteit Gent. ‘Het zijn ook vooral vrouwen van wie wordt verwacht dat ze er neutraal uitzien. Soms wordt hen verboden om zich te bedekken, met een hoofddoek bijvoorbeeld, soms wordt net geëist dat ze zich méér bedekken.’
Zelfs op het strand gedragen mensen zich preutser dan vroeger. Bijna niemand zont nog topless, minder en minder ouders laten hun kleuters zonder zwembroekje rondlopen en steeds meer gemeenten weren schaars geklede badgasten van hun dijken en uit hun winkelstraten. Zo zet Oostende straks voor het tweede jaar op rij het Beach Team in. Niet alleen om verdwaalde kinderen te onderscheppen en zonnekloppers te kapittelen als ze afval naast de vuilnisbak gooien, maar ook om mensen tegen te houden die in bikini of blote bast door het stadscentrum kuieren.
De vrees om te figureren in onthullende foto’s die online worden gepost, is misschien wel de belangrijkste reden waarom zo veel mensen zich tegenwoordig kuis proberen te kleden en te gedragen. Doodsbang zijn ze dat iemand stiekem beelden van hen maakt terwijl ze onder de douche staan, in de sauna zitten of halfnaakt liggen te zonnen. Niet zo vergezocht, want onthullende beelden van heel gewone mensen worden wel vaker op het internet gedropt. Soms uit achteloosheid, maar vaak ook om wraak te nemen of iemand onder druk te zetten.
Een van de veronderstelde redenen voor niet naakt-douchen geeft Rody Turpijn, oud-voetballer van Ajax en historicus in de Volkskrant. Volgens hem ligt het aan de islamitische invloed in de kleedkamer. Van hun geloof mogen moslimjongens het gebied tussen hun navel en knieën niet laten zien aan anderen. En als je dan toch fris weer terug naar de les wilt, biedt douchen in je onderbroek een uitkomst. Vervolgens nemen hun Nederlandse leeftijdgenootjes dit gedrag over, want als enige bloot onder de douche tussen de onderbroeken, dat is ook maar ongemakkelijk.
Een andere verklaring voor een toenemende preutsheid geeft seksuoloog Alexander Witpas in de Belgische krant De Morgen. Volgens hem roepen seks en naaktheid vaak negatieve connotaties op. In de meeste gezinnen wordt nog steeds nauwelijks gesproken over seksuele ontwikkeling en in de media heeft naaktheid en seks vaak een negatieve lading. Het is logisch dat deze, volwassen, attitude overslaat op jongeren. Een taboe op de veranderingen in je eigen lichaam: dat draagt niet bij aan meer zelfvertrouwen.
De slinger is te ver aan het doorslaan’, zegt Wim Slabbinck in Knack. ‘Het is nooit goed als seksuele gedachten te veel worden verdrongen. Uit de victoriaanse tijd hebben we geleerd dat het verlangen alleen maar groter wordt als naakte lichamen volledig uit het publieke leven worden verbannen. Waarom houden mannen zo van borsten? Omdat ze die alleen maar in de privésfeer of in pornografie kunnen zien. Door de angst krijgen we veel meer scrupules om ons naakt te tonen en krijgen we een verkeerd beeld van wat als normaal moet worden beschouwd’
Linda Duits beweert in de Volkskrant dat we ons teveel zorgen maken. Ze is sociaal wetenschapper Universiteit Utrecht, gespecialiseerd in populaire cultuur, gender, seksualiteit en jongeren: ‘De hoeveelheid bloot op straat en in de media is vrij constant, we maken ons er alleen veel meer zorgen om. De verpreutsing, die in de hele westerse wereld zichtbaar is, is zo’n tien jaar geleden ingezet toen iedereen zijn zorgen over de seksualisering van de samenleving uitte door over Breezersletjes te praten.
Met de opkomst van internet begonnen ouders zich meer zorgen te maken over hun kinderen, seksueel gedrag en misbruik. Die pedo-paniek komt ook naar voren uit wetenschappelijk onderzoek. Het blijkt bijvoorbeeld dat ouders het in de jaren ’90 heel gewoon vonden als kinderen doktertje speelden, terwijl ouders van nu dat spel sneller zien als een teken van misbruik.’
‘Ook nu zijn die zorgen om jongeren ongegrond. Het probleem van sexting wordt bijvoorbeeld erg opgeblazen. Uit recent onderzoek komt naar voren dat tussen de 1 en 3 procent van de jongeren tussen de 12 en 17 wel eens een naakfoto verstuurt. Wat stelt dat nou voor? Jongeren van nu zijn braaf, hun ouders doen krampachtig.’
Uit onderzoek blijkt het allemaal nogal mee te vallen.
Quest magazine deed onderzoek bij Nederlanders in 2015. Een van de opvallende uitkomsten: maar liefst 4 op de 10 deelde weleens een naaktfoto of -filmpje van zichzelf. Daarbij viel op dat het delen van pikant beeldmateriaal bij de jeugd (tot en met 23 jaar) minder vaak voorkomt dan bij oudere mensen.
Jongeren versus de rest
Van de Nederlandse jongeren heeft 39 procent weleens naaktfoto’s of -filmpjes van zichzelf gedeeld met anderen. Onder 24- tot 34-jarigen is dit 46 procent. Zelfs de 35- tot 49-jarigen doen niet onder voor de jeugd: 40 procent heeft weleens dergelijk beeldmateriaal gedeeld. Bij andere vragen bleken jongeren zelfs veel preutser dan de rest van de bevolking. Zo hebben jongeren vaker een voorkeur voor seks in het donker, en voelen zij meer schaamte bij intiem doktersbezoek.
Er bleek ook dat mannen minder preuts (zeggen te) zijn dan vrouwen. 58 procent van de mannen beweert bij intieme gezondheidsklachten meteen en zonder schaamte naar de dokter te gaan, tegenover 46 procent van de vrouwen. Ook heeft slechts 10 procent van de mannen liever het licht uit of altijd het licht uit tijdens de seks, tegenover 30 procent van de vrouwen. En, mannen vinden het minder erg om in de sauna bekenden tegen te komen dan vrouwen.
Meer opvallende uitslagen
Topless is uit: 19 procent van de vrouwelijke ondervraagden zegt minder vaak topless te zonnen dan vroeger. Slechts 9 procent juist vaker, de rest doet dit even vaak of nooit.
68 procent van de sportende respondenten maakt mee dat mensen in hun ondergoed douchen op de sportschool of -club.
Bijna 4 op de 10 loopt weleens naakt door het huis, ook als er huisgenoten thuis zijn (mannen vaker dan vrouwen).
56 procent heeft een badkamerdeurbeleid waarbij de deur altijd openstaat en huisgenoten zo kunnen komen binnenlopen. De uitslagen zijn gebaseerd op de antwoorden van 6320 deelnemers aan het Quest Test Nederland-preutsheidonderzoek. Lees hier het onderzoek.
Deze website bevat info die mogelijks niet geschikt is voor kinderen. U bevestigt minstens 16 jaar te zijn. Deze website gebruikt cookies. U gaat daarmee akkoord.
