Mensen met een hoog narcisme kunnen zich voorstellen dat ze betere partners verdienen
Photo by Sander Sammy
dan degenen die ze hebben.
Nieuw onderzoek naar langdurige paren laat zien hoe de twee vormen van narcisme de houding ten opzichte van ontrouw voorspellen.
Hoewel het niet gemakkelijk is, kan het verzekeren van de kwetsbare narcist van liefde helpen voorkomen dat hij of zij afdwaalt.
Of je nu een romantische relatie hebt met een narcistisch individu, of iemand kent die dat is of ooit in het verleden was, je bent je vrijwel zeker bewust van hun overtuiging dat ze superieur zijn aan hun partner. Hoe irritant dit gedrag in het dagelijks leven ook kan zijn, er schuilt ook iets onheilspellender in de houding van de narcist ten opzichte van relaties.
De zogenaamde ‘grandioze’ narcist vertoont de eigenschap dat hij niet alleen gelooft dat hij beter is dan alle anderen, maar ook dat hij beter verdient dan zijn partner. Ze blijven bij hun partner, maar blijven scherp in de gaten houden of ze een betere match kunnen maken. De ‘kwetsbare’ narcist, wiens voortdurende behoefte aan aandacht voortkomt uit een diep gevoel van minderwaardigheid, kan op soortgelijke wijze buiten de relatie ronddwalen om bewijs te verkrijgen dat zij inderdaad wenselijke romantische partners zijn.
De narcistische persoon en zijn partner
Hoe logisch deze analyses ook mogen zijn, er is verrassend weinig onderzoek dat een empirische basis biedt voor het begrijpen van de houding van de narcist tegenover ontrouw. Zoals opgemerkt door Ateret Gewirtz-Meydan en collega’s van de Universiteit van Haifa (2023), is het eerdere bewijsmateriaal gebaseerd op niet-gegradueerde studenten in datingrelaties , niet getest als stel, maar als individu. Omdat ontrouw bij langdurige paren in wezen weinig gelijkenis vertoont met het soort ontrouw dat je kunt tegenkomen bij studenten die het datingstadium nog niet zijn gepasseerd, zijn de Israëlische onderzoekers van mening dat de vraag een andere onderzoeksbenadering vereist.
Het gebruik van koppels in plaats van individuen als basis voor het beoordelen van het verband tussen narcisme en ontrouw betekent dat het mogelijk is om het verband te traceren tussen percepties van de persoonlijkheid van de partner in vergelijking met hun eigen narcistische eigenschappen als bijdragers aan de neiging om te spelen met het idee om elders liefde te vinden. Op basis van hun onderzoek op Israëlische echtparen merken de auteurs op dat de toetsing van hun voorspellingen bijzonder overtuigend zou moeten zijn, omdat binnen deze cultuur “ontrouw kan worden gezien als een aanzienlijke schending van vertrouwen en sociale norm” (p. 3). De externe druk op paren om elkaar trouw te blijven, ongeacht wat hun persoonlijkheid hen ertoe drijft om te willen doen, stelt een nog strengere test op de rol van narcisme bij ontrouw, zo niet in feite, dan wel bij fantasie.
Het testen van de link tussen narcisme en ontrouw
Omdat de daad van ontrouw minder waarschijnlijk was dan de gedachte aan ontrouw, in plaats van daden van ontrouw als maatstaf te nemen, vroegen de auteurs van U. Haifa de deelnemers om zichzelf te beoordelen op hun houding ten opzichte van het bedriegen van hun partners . Er is nog een goede reden om deze aanpak te volgen, gebaseerd op de ‘theorie van gepland gedrag’. Dit is een benadering die goed ingeburgerd is in de sociale psychologie en die stelt dat mensen met bepaalde attitudes waarschijnlijk zullen handelen op een manier die consistent is met die attitudes. Anders bekeken: als je volledig wordt afgestoten door het idee van ontrouw, is het onwaarschijnlijk dat je je ooit op een ontrouwe manier zult gedragen.
Om de dyadische associaties tussen de twee soorten narcisme en de houding ten opzichte van ontrouw te testen, rekruteerden de auteurs 135 heteroseksuele paren die minstens drie jaar getrouwd waren en ouders van minstens één kind. Ze waren gemiddeld 30 jaar oud en waren gemiddeld zeven jaar getrouwd. Ruim de helft omschreef zichzelf als seculier (ze waren allemaal joods), ze waren relatief goed opgeleid en de meesten werkten of volgden een academische opleiding. Deze demografische gegevens moeten in gedachten worden gehouden bij het interpreteren van de bevindingen, hoewel het feit dat zij ouders waren met toegewijde, langdurige relaties hen onderscheidt van de gemiddelde student die aan eerdere onderzoeken over dit onderwerp heeft deelgenomen.
De metingen van narcisme omvatten schalen voor beide typen: grandioos met items als ‘Ik fantaseer vaak over het verrichten van heldendaden’ en kwetsbaar met items als ‘Ik schaam me vaak voor wat ik wilde’. Voorbeelden van ontrouwattitude-items zijn ‘Ontrouw zijn heeft nooit iemand pijn gedaan’ en ‘Ik zou een affaire hebben als ik wist dat mijn partner er nooit achter zou komen.’
Door gebruik te maken van de dyadische aard van de gegevens ontwikkelden de auteurs een model waarin de niveaus van beide soorten narcisme van een vrouw werden gebruikt om de ontrouwhouding van zowel haar als haar man te voorspellen, en omgekeerd voor echtgenoten. Geslacht werd beschouwd als een belangrijke voorspellende variabele waarmee rekening moet worden gehouden, aangezien uit eerder onderzoek is gebleken dat mannen een gunstiger houding ten opzichte van ontrouw hebben dan vrouwen.
De bevindingen ondersteunden de voorspelling van het ‘actor’-effect voor vrouwen met een hoge score op grandioos narcisme, wat betekent dat vrouwen met hoge scores op deze persoonlijkheidsmaatstaf inderdaad gunstiger geneigd waren tot ontrouw. Het voorspellende effect van kwetsbaar narcisme was echter sterker voor vrouwen. Bovendien verklaarden zowel mannen als vrouwen met een hoge mate van kwetsbaar narcisme dat ze eerder geneigd waren ontrouw te zijn. Zoals de auteurs concludeerden: “wanneer een individu met een hoog kwetsbaar narcisme het gevoel heeft dat zijn/haar zelfperceptie wordt bedreigd doordat hij of zij niet de bevestiging en aandacht krijgt die hij/zij nodig heeft van zijn/haar partner, roept de angst defensief en wraakzuchtig denken op … (leidend tot) gunstig denken . over ontrouw” (p. 7). Mannen vertoonden geen effect van groots narcisme op de houding van ontrouw.
Als antwoord op de vraag of narcisten waarschijnlijk ontrouw als een redelijke optie zullen beschouwen, laten de bevindingen het genuanceerde verschil zien tussen grandioze en kwetsbare typen narcisme. Het zijn grandioze vrouwen die eerder dan mannen het gevoel hebben dat ze een seksuele relatie met iemand anders dan hun partner “verdienen”. De kwetsbare vrouwelijke narcist zal eerder emotionele geruststelling buiten de relatie zoeken, maar ook een mannelijke partner hebben die ontrouw ook gunstiger beschouwt. Mannen met een hoog kwetsbaar narcismegehalte lijken daarentegen geen parallel effect te vertonen op de ontrouwhouding van hun vrouwen.
Een interessante aanvullende en contra-intuïtieve bevinding die naar voren kwam, was de weg van het grandioze narcisme van mannen naar een houding tegenover ontrouw bij hun vrouwen. Vrouwen van wie de echtgenoten een hoge mate van grandioos narcisme hadden, hadden minder kans om ontrouw te overwegen, wat suggereert dat vrouwen die gepaard gaan met grandioos narcistische mannen het gevoel kunnen hebben dat ze elke gedachte aan afdwalen moeten onderdrukken. Hun partners kunnen hen domineren of manipuleren tot het punt dat ze het gevoel hebben dat ze zich geen seks met iemand anders durven voorstellen.
Zal uw narcistische partner u bedriegen of niet?
Uit de grandioze-kwetsbare verdeeldheid in de bevindingen blijkt dat de partner waar we ons in een relatie zorgen over moeten maken, degene is wiens zelfwaardering op een wankele basis is gebaseerd. Dit is de partner wiens behoefte aan validatie ervoor zorgt dat jouw eigen liefde en geruststelling nooit genoeg voor hem of haar zullen zijn. Als je een vrouw bent die betrokken is bij een grandioze narcist, heb jij misschien ook het gevoel dat je het leven lang moet volhouden, anders zullen ze je verlaten.
De Israëlische auteurs zijn van mening dat het identificeren van narcisme als een potentiële bijdrager aan ontrouw onder paren belangrijke implicaties heeft voor paren in behandeling. Als u echter niet in relatietherapie bent, maar vermoedt dat uw partner altijd op het punt staat vals te spelen (of dat al heeft gedaan), weet u nu dat hun gevoelens niets echt met u te maken hebben. In plaats van het gevoel te hebben dat je nooit goed genoeg zult zijn voor je partner, kun je begrijpen dat hun specifieke soort narcistische behoeften hen drijft, zo niet hun gedrag, dan wel hun houding. Door er voor hen te zijn, zelfs als hun narcisme je begint te overkomen, zouden ze na verloop van tijd niet alleen het gevoel moeten krijgen dat jij goed genoeg voor hen bent, maar ook dat zij goed genoeg voor jou zijn.
Samenvattend kunnen persoonlijkheidskenmerken bij paren belangrijke voorspellers worden van het traject dat hun relatie volgt. Erkennen dat elke partner in een relatie bepaalde behoefte aan validatie heeft, kan een belangrijke stap zijn om ervoor te zorgen dat beide partners op hetzelfde pad blijven.
Gewirtz-Meydan, A., Estlein, R., & Finzi-Dottan, R. (2023). The relationship between narcissistic traits and attitudes toward infidelity: A dyadic analysis. Journal of Family Psychology. https://doi.org/10.1037/fam0001126
Bronnen
Susan Krauss Whitbourne, Ph.D., is a Professor Emerita of Psychological and Brain Sciences at the University of Massachusetts Amherst. Her latest book is The Search for Fulfillment.
Deze website bevat info die mogelijks niet geschikt is voor kinderen. U bevestigt minstens 16 jaar te zijn. Deze website gebruikt cookies. U gaat daarmee akkoord.
