Kiezen we na een echtscheiding voor een nieuwe partner met dezelfde persoonlijkheid als de ex? Sascha Spikic en zijn collega’s op de Universiteit Antwerpen zochten het uit. Nee, zo blijkt: “Soms wordt er gekozen voor een partner die ‘beter’ scoort qua persoonlijkheid, maar over het algemeen beschikt de nieuwe partner over minder huwelijksstabiele persoonlijkheidstrekken dan de ex. De oorzaak moet vooral gezocht worden bij het geringe ‘marktaanbod’.”
Eerder onderzoek wees al uit dat nieuwe relaties en eventuele tweede huwelijken minder stabiel zijn dan het eerste huwelijk. Maar op basis van welke criteria kiezen we eigenlijk een nieuwe partner? Sascha Spikic, Dimitri Mortelmans en Dries Van Gasse, allen verbonden aan het Departement Sociologie van de Universiteit Antwerpen, probeerden de vraag te beantwoorden.
De gelijkenis van de Big Five persoonlijkheidskenmerken van ex-echtgenoten en nieuwe partners werd na de scheiding onderzocht. Het idee dat gescheidenen hun partnerkeuze repliceren (hypothese van het vaste type) werd getoetst aan de hypothese dat ze leren een nieuwe partner te kiezen met meer huwelijksstabiliserende persoonlijkheidskenmerken dan hun voormalige echtgenoot (leerhypothese), of dat ze worden beperkt door de krachten van de huwelijksmarkt om opnieuw samen te werken met iemand die minder stabiliserende persoonlijkheidskenmerken heeft (huwelijksmarkthypothese).
De gegevens zijn ontleend aan een Vlaams onderzoek waarbij gescheiden personen uit het rijksregister werden bemonsterd. De steekproef bestond uit 700 triaden van gescheiden vrouwen, hun ex-echtgenoten en hun nieuwe partners. De analyseresultaten verwierpen de hypothese van het vaste type en ondersteunden in plaats daarvan zowel de leerhypothese als de huwelijksmarkthypothese, met repartnering van hogere orde die de laatste ondersteunt.
Vrouwen leken beide hypothesen ook te valideren, aangezien hun partnervergelijking een afname liet zien van zowel stabiliserende eigenschappen (nauwkeurigheid en vriendelijkheid) als destabiliserende eigenschappen (neuroticisme en extraversie). Over het algemeen lijken de resultaten erop te wijzen dat gescheiden personen niet opnieuw een partnerschap aangaan met iemand met dezelfde persoonlijkheid als hun ex-echtgenoot, en dat ze in sommige gevallen door de krachten van de huwelijksmarkt worden beperkt om opnieuw samen te werken met minder stabiliserende persoonlijkheden, terwijl ze in andere gevallen in staat zijn om hun partnerselectie te verbeteren.
StarFlames (CC0), Pixabay
Het Big Five-model
Daarvoor vertrokken ze vanuit het bekende Big Five-persoonlijkheidsmodel. Uit wereldwijd psychologisch onderzoek blijkt dat je iemands persoonlijkheid in vijf dimensies kan beschrijven. Dat zijn extraversie, aangenaamheid, neuroticisme, gewetensvolheid en openheid. De wetenschappers verzamelden data over 2100 mensen, oftewel 700 verschillende trio’s, telkens bestaande uit een gescheiden Vlaming, de ex-man of -vrouw en de nieuwe partner. Aan allen werd een persoonlijkheidsvragenlijst voorgelegd.
“We toetsten drie verschillende hypotheses”, legt Spikic uit. “Dupliceren gescheiden mensen hun partnerkeuze en kiezen ze een nieuwe liefde die qua persoonlijkheid heel erg lijkt op hun ex-partner? Kiezen ze iemand die qua persoonlijkheid meer garantie biedt op een stabiel huwelijk? Of worden ze door het aanbod op de relatiemarkt eerder gedwongen richting iemand die net voor minder stabiliteit zal zorgen?”
De goede zijn al bezet
Het volksgeloof zegt dat we allemaal een beeld hebben van onze ideale partner en dat we telkens gelijkaardige liefdespartners zouden zoeken. Spikic: “Die stelling wordt door ons onderzoek duidelijk weerlegd. In de plaats daarvan zien we indicaties dat de persoonlijkheid van de nieuwe partner vooral minder relatiestabiliteit belooft dan die van de ex-vrouw of -man. Die keuze heeft waarschijnlijk te maken met het kleinere aanbod aan beschikbare partners op de relatiemarkt na een echtscheiding. Je zou kunnen zeggen dat er niet veel ‘goede’ kandidaten overblijven.”
sweetlouise (CC0), Pixabay
De resultaten van het onderzoek wijzen erop dat de nieuwe partner gemiddeld gezien op drie van de vijf persoonlijkheidstrekken minder gunstig scoort dan de voormalige echtgeno(o)t(e). Ook stelt men vast dat hoe vaker er ‘herpartnerd’ wordt, hoe meer neurotisch de nieuwe partner is in vergelijking met de ex-vrouw of -man.
Maar het is niet allemaal slecht nieuws. In sommige gevallen kiest de gescheiden persoon een sterker scorende nieuwe partner. De persoonlijkheid van de nieuwe partner kan dus tegelijk beter en slechter blijken dan die van de ex. Dat is vooral merkbaar bij gescheiden vrouwen. Zij kiezen bij hun herpartnering voor een man die minder aangenaam en minder gewetensvol is, maar gelukkig ook minder neurotisch.
Spikic S, Mortelmans D, Van Gasse D. Meer van hetzelfde? Het vergelijken van de persoonlijkheden van ex-echtgenoot en nieuwe partner na echtscheiding. Sociale Wetenschappen . 2021; 10(11):431. https://doi.org/10.3390/socsci10110431
Spikic, S.; Mortelmans, D.; Van Gasse, D. Meer van hetzelfde? Het vergelijken van de persoonlijkheden van ex-echtgenoot en nieuwe partner na echtscheiding. soc. wetenschap 2021 , 10 , 431. https://doi.org/10.3390/socsci10110431
Deze website bevat info die mogelijks niet geschikt is voor kinderen. U bevestigt minstens 16 jaar te zijn. Deze website gebruikt cookies. U gaat daarmee akkoord.
