Hormonen beïnvloeden de werking van organen en zijn zodoende verantwoordelijk voor de
Photo by Jan Kopřiva
regeling van diverse belangrijke lichaamsprocessen. Maar daar blijft het niet bij. Hormonen spelen ook een niet te onderschatten rol in sociaal gedrag.
Het ‘liefdeshormoon’ dat velen vaak benoemen, bestaat echt. Meer nog: het wérkt ook echt beweren wetenschappers. Het gaat om oxytocine. Dit hormoon wordt automatisch door je lichaam geproduceerd als je mekaar streelt, diep in de ogen kijkt, aanraakt, knuffelt, ook als je klaarkomt. Het is het hormoon dat zorgt dat je een goed gevoel hebt na de seks.
Oppeppen doet het niet. Het neemt de stress eerder weg, volgens medisch psycholoog Dirk Scheele van de universiteit van Bonn. Hij ziet, ondanks het wegvallen van stress en dus het kalmerend effect, ook een voordeel voor atleten: “Oxytocine brengt evenwicht. Dit is ook belangrijk bij sporters.”
Het hormoon dat wél oppept, is natuurlijk testosteron. Het wordt vaak wel de tegenhanger van oxytocine genoemd omdat het juist agressiever maakt en volgens sommigen tot betere fysieke prestaties. Het maakt agressiever, performanter. Testosteron is vooral bekend als mannelijk hormoon omdat mannen het veel meer produceren dan vrouwen. Maar ook vrouwen produceren het en als ze het teveel produceren krijgen ze ook vaak een mannelijk uiterlijk, met beharing, enz.
Verlies of winst in sportwedstrijden blijkt gepaard te gaan met een daling en stijging in testosteron niveaus. In verschillende sporten wordt testosteron als doping gebruikt vanwege zijn invloed op de spiermassa. Het toedienen van testosteron heeft forse bijwerkingen, zoals een toegenomen agressie en een hypotrofie van de testis. Testosteron staat op de internationale dopinglijst van het World Anti-Doping Agency (WADA).
Toediening gebeurt intramusculair, oraal, via de huid als gel, pleisters en middels implanteerbare korrels die onder de huid kunnen worden ingebracht.
Vooral in de eerste fase van een nieuwe relatie zou er extra testosteron aangemaakt worden. In grote mate bij mannen, in mindere mate bij vrouwen.
De meer betrouwbare wetenschappelijke literatuur gaat er van uit dat mannen gemiddeld acht tot tien keer zoveel testosteron hebben dan vrouwen, maar dit betekent niet dat de gemiddelde man ook acht tot tien keer mannelijker is dan een vrouw, vrouwen zijn gevoeliger voor de werking van testosteron. Daarnaast bestaan er ook mannen met weinig testosteron en vrouwen die er veel van hebben. Mannelijke studenten aan de universiteit van Texas bleken gemiddeld slechts drie keer zoveel testosteron te hebben dan vrouwelijke studenten. Vrouwelijke studenten hebben soms een testosteronniveau dat bijna even hoog is als het maximale onder de mannen. Sommige mannen piekten, maar geen van hen kwam ook maar in de buurt van 30 keer meer testosteron dan vrouwen.
Mannen hebben wereldwijd geen vergelijkbare testosteronspiegels. In een onderzoek naar het testosteronniveau bij mannen uit verschillende typen samenlevingen hadden de mannen uit Massachusetts 70% meer testosteron dan de mannen van het Ache-volk uit Paraguay. Dit gold alleen voor de jonge mannen, mannen boven de 45 jaar verschilden weinig van elkaar. Afrikaanse mannen uit polygame samenlevingen hebben meer testosteron dan die uit monogame samenlevingen. Er zijn flinke hormonale verschillen (een derde tot de helft) tussen volkeren waar mannen een intieme relatie hebben met hun partner en kinderen en volkeren waarbij dit not done is.
In veilige, liefdevolle situaties neemt testosteron bij mannen af, terwijl oxytocine dan vrijkomt. Tijdens het vrijen bijvoorbeeld, maken zowel vrouwen als mannen vergelijkbare hoeveelheden oxytocine aan. Ouders hebben een even hoog oxytocineniveau dat stijgt naarmate hun betrokkenheid bij hun kind toeneemt.
Testosteron heeft een belangrijke invloed op de hersenen. Dit uit zich ook in sociaal gedrag, zoals het vertrouwen in andere mensen en herkennen van emoties.
Het proefschrift van Peter Bos van de Universiteit Utrecht laat zien dat ondanks de ontwikkeling die het menselijke brein heeft doorgemaakt tijdens de evolutie, dit orgaan en het gedrag dat het voortbrengt, in belangrijke mate gevoelig is voor de effecten van testosteron.
Meer specifiek blijkt uit de gerapporteerde studies dat testosteron de neurale reactie versterkt op geluiden van huilende baby’s, op het zien van angstige en onbetrouwbare gezichten, en in het vooruitzicht van een beloning. Ook lijkt testosteron de communicatie tussen de boven- en onderliggende hersenstructuren te verminderen.
Gedrag
De belangrijke invloed van testosteron op de hersenen uit zich ook in gedrag. Twee studies laten zien dat testosteron het vertrouwen tussen mensen vermindert en de herkenning van emoties van anderen verstoort. De effecten van hormonen op het gedrag zijn afhankelijk van de context. Ook hangen ze in sterke mate af van individuele verschillen. Dergelijke verschillen zijn bijvoorbeeld persoonlijkheidskenmerken, of de hoeveelheid testosteron waarin men in de baarmoeder is blootgesteld.
Deze website bevat info die mogelijks niet geschikt is voor kinderen. U bevestigt minstens 16 jaar te zijn. Deze website gebruikt cookies. U gaat daarmee akkoord.
