Eerst een feitje. De enige diersoort in de wereld die vooralsnog echt monogaam blijkt te zijn is de diplozoon paradoxum. Een eencellig diertje, dat parasiteert in de ingewanden van sommige vissen. De diplozoon paradoxum versmelt als larve samen met een partner. De twee worden letterlijk één en blijven elkaar trouw tot de dood hen scheidt. Dat is wanneer hun zwemmende behuizing sterft.
De overige diersoorten kunnen alleen overleven door in hun relaties enig opportunisme aan de dag te leggen. Ze worden geboren met de bereidheid zich niet blind te staren op één partner. Die kan namelijk voortijdig sterven, gek worden of minder geschikt blijken dan op het eerste gezicht leek. Deze bereidheid garandeert een hogere kans op voortplanting. Mannen hebben er evolutionair wat aan als ze behalve hun partner ook hun zaad verspreiden buiten de relatie, en de vrouw kan misschien aan beter zaad komen van een man die verder niet de opvoeder van haar kind wil zijn. Hiermee is de vraag voor een belangrijk deel beantwoord. Dieren zouden wel gek zijn als ze strikt monogaam waren, en polygamie komt dan ook bij alle soorten voor. Een aantal soorten heeft echter baat bij milde monogamie.
Zijn mannen minder monogaam dan vrouwen? Zit vreemdgaan in de aard van de man en is monogamie daarom eigenlijk een illusie? Bram Buunk vertelde aan Scientias.nl waar het vandaan komt dat mannen en vrouwen niet altijd even monogaam zijn.
“Monogamie betekent dat je getrouwd bent met één persoon,” zegt Bram Buunk, hoogleraar Evolutionaire Sociale Psychologie aan de Rijksuniversiteit van Groningen. Het betekent dus niet dat je in een relatie volledig trouw bent aan de ander, en als je vreemd gaat minder monogaam bent. “Polygamie – meerdere partners hebben waarmee je je voortplant – zie je bijna alleen maar bij mannen. Het komt wereldwijd, in meerdere culturen, veel meer voor dat mannen getrouwd zijn met meerdere vrouwen, dan andersom. In dat opzicht zijn mannen dus meer polygaam dan vrouwen.” Waarom dat niet andersom is, is evolutionair te verklaren: “Mannen kunnen hun reproductieve succes vergroten met meerdere vrouwen,” vertelt professor Buunk. Vrouwen hebben niet zo veel reproductieve voordelen als ze meerdere mannen hebben.”
“Polygamie is eerder een mannenzaak,” aldus Buunk aan Scientias. “Als een man getrouwd is met een vrouw, en de vrouw raakt op een gegeven moment in de menopauze, kan de man nog meer nakomelingen verwekken door een jongere vrouw erbij te nemen. Zo zie je bijvoorbeeld bij verschillende culturen in Afrika dat de man meerdere vrouwen heeft. Dat is daar heel normaal.”
Vrouwen delen de man
Vrouwen delen in een ‘polygame cultuur’ één man. Het is niet zo dat de vrouwen het heel leuk vinden dat ze een man moeten delen. Polygamie veroorzaakt bij vrouwen evengoed vaak jaloezie en rivaliteit. Maar, je kunt als vrouw beter getrouwd zijn met een rijke man dan met een arme man. Een vrouw heeft er namelijk belang bij dat een man haar kan helpen en ondersteunen bij het grootbrengen van de kinderen.”
Monogamie is ontstaan om een bepaalde stabiliteit in de samenleving te creëren. “Als een man niet meer dan één vrouw heeft, heb je een stabielere samenleving,” aldus Buunk.
…
Als vrouwen vruchtbaar zijn komt er meer oestrogeen in het bloed, waardoor vet meer wordt opgeslagen op de heupen, billen en bovenbenen. Bij de overgang komt er minder oestrogeen in het bloed: vrouwen krijgen meer vet op de taille en de waist-hip-ratio verandert waardoor een vrouw ‘zichtbaar’ minder vruchtbaar is.
Is monogamie een illusie?
Als we worden geleid door oerdriften, het eigenlijk goed is om genetisch materiaal meer te mengen en we hoe dan ook passie voor eenzelfde partner verliezen, is monogamie en volledig trouw zijn dan een illusie? “Ik denk dat het een illusie is om te denken dat je vreemdgaan en buitenechtelijke relaties kunt uitbannen,” zegt Buunk.
Uit een onderzoek van niet zo lang geleden bleek dat 98% van de getrouwde mannen en 80% van getrouwde vrouwen in de afgelopen maand een fantasie had over seks met een andere partner. “Dat laat wel zien hoe zeer die neigingen in de mensen opgesloten liggen. Die neiging is dus zo sterk dat je die nooit kunt uitbannen.
Nu vrouwen goed voor zichzelf kunnen zorgen en de man niet onmisbaar is voor de verzorging van de kinderen, wordt overspel minder bedreigend. Sommige deskundigen denken dat mensen daarom minder exclusief zullen worden en dat in onze soort jaloezie langzaam zal verdwijnen, dat we meer en meer vreemdgaan en steeds meer toestaan dat onze partner seks met een ander heeft.
Over de vrouwelijke seksuele begeerte wordt veel onzin beweerd, niet in de laatste plaats door zogenaamde experts in de steun en toeverlaat van zoveel vrouwen: de damesbladen. Van de hand van New York Times-journalist Daniel Bergner verscheen vorig jaar het boek What Women Want, eindelijk eens een intelligente behandeling van de vrouwelijke lust (in het Nederlands vertaald onder de titel Wat vrouwen willen). Aan de hand van uitvoerige gesprekken met toonaangevende vrouwelijke en mannelijke seksuologen en observaties van experimenten, prikt Bergner een aantal mythes door.
De belangrijkste mythe is en blijft die van de vrouwelijke monogamie, zogenaamd eenvoudig evolutionair te verklaren uit haar biologische belang. De ‘ouderlijke investeringskosten’ van de vrouw, luidt de populaire gedachte, zijn veel hoger dan die van de man: vrouwen zijn maanden kwijt met de zwangerschap die ook nog eindigt in een pijnlijke bevalling. Ze hebben tevens een eindig aantal eitjes en een vrijwel eindige vruchtbaarheid. Hierdoor springen zij voorzichtiger om met hun kroonjuwelen en zouden zij dus minder promiscue zijn.
Bergner beschrijft empirisch onderzoek dat iets anders laat zien. Volgens de Australische urologe Helen O’Connell kennen vrouwen twee soorten seksuele begeerte: gericht op voortplanting, en gericht op genot. Net zoals veel mannen, blijken ook vrouwen aantoonbaar opgewonden te raken (lees: verhoogde bloedtoevoer naar de vaginawand) van veel verschillende partners. ‘Seks met vreemden veroorzaakte een bloedstorm,’ noteert Bergner, terwijl de vrouwen zelf, dat is het eigenaardige, het tegenovergestelde beweerden tegen de onderzoeker. Vrouwen willen zelf nog graag blijven geloven in de mythe van de monogamie.
Bij diverse apensoorten, waaronder rhesus- en capucijneraapjes, zijn de vrouwtjes het meest promiscue en nemen zij het vaakst initiatief. Ook vrouwelijke bonobo’s wachten niet lijdzaam af. De promiscuïteit bij vrouwtjesapen wordt door de bekende primatologe Sarah Blaffer Hrdy onder meer verklaard door de behoefte van vrouwtjes om zich met zoveel mogelijk zaad te laten pregneren. Zo verhogen zij de kans op het beste nageslacht. Het zou ook een opmerkelijke poging kunnen zijn infanticide door de vader tegen te gaan. De mannetjesaap heeft de neiging kinderen die hij niet zelf heeft verwekt te doden, maar als hij niet meer zeker weet welke van hem zijn en welke niet, geeft hij zijn infanticide op.
Hoewel de huidige samenleving, met efficiënte geboortebeperking en eindeloze contactmogelijkheden, een perfecte vrijplaats vormt voor recreatieve seks, blijkt de combinatie vaste relatie plus kinderen plus drukke baan een feilloos scenario om de seksuele lust, vooral bij de vrouw, om zeep te helpen. Bergner laat de therapeute Lori Brotto aan het woord die vrouwen wil leren hun clit (opnieuw) te ontdekken. In een van de sessies geeft ze hen een enkele rozijn, met de opdracht ‘de topografie van je rozijn’ in detail te bestuderen. Een algemener advies is voorkomen dat partners met elkaar samenvallen (de beruchte broer-zus-relatie): voor de instandhouding van de lust is het noodzakelijk enige afstand tot je geliefde te bewaren, iets te raden over te laten aan de ander.
Deze website bevat info die mogelijks niet geschikt is voor kinderen. U bevestigt minstens 16 jaar te zijn. Deze website gebruikt cookies. U gaat daarmee akkoord.
