Maakt Facebook depressief en relatiearm?

Facebook zou onzekere tieners nog meer het gevoel geven dat zij niet bij de rest horen omdat de tieners alleen maar vrolijke berichten en foto’s zien. De informatie zou een vertekend beeld geven van de realiteit.

Onderzoekers zijn het er nog niet over eens of het om een uitbreiding van een depressie gaat of een op zichzelf staande aandoening is. Zeker is volgens de groep artsen dat Facebook een negatiever effect heeft dan gesprekken en gevoelens in een echte situatie zoals op school.
‘Ontvrienden’ op de wereldwijd bekende netwerksite heeft bijvoorbeeld consequenties voor het ‘echte leven’. De gevolgen van de simpele klik op de knop ‘Verwijderen als vriend’ reiken verder dan alleen cyberspace. Dat bleek uit recent onderzoek van de University of Colorado Denver. Welke gevolgen heeft ‘ontvrienden’? En nog belangrijker: welke gevolgen kan gebruik van deze verslavende website nog meer hebben voor uw echte leven? Waarom hechten wij zoveel waarde aan een profiel op het internet? Moeten we bij alles wat we posten rekening houden met wat anderen daarvan zouden kunnen denken? En waarom zijn we zo nieuwsgierig naar het leven van anderen? Het kost ons ontzettend veel tijd dat ‘nieuwsoverzicht’, het ‘liken’ en reageren op posts. Hoe beïnvloeden deze mogelijkheden en al die openbare levens ons nog meer?
Stress

Een nieuw netwerk met nieuwe vrienden heeft u dankzij Facebook zo bijeen. Maar pas op: hoe meer Facebookvrienden u heeft, hoe meer stress dit oplevert. Waarom? Omdat het zo lastig is aan de verwachtingen van de meest uiteenlopende mensen (familie, vrienden, collega’s, kennissen, etc.) tegelijkertijd te voldoen. En wat als je te weinig likes krijgt of iemand heeft u ontvriend?

We willen nieuwe contacten
José van Dijck, hoogleraar Comparative Media Studies aan de UvA, deed onderzoek naar digitale cultuur. Haar laatste boek ‘The Culture of Connectivity. A Critical History of Social Media’, bestudeert de opkomst van sociale media – waaronder Facebook – tussen 2001 en 2012. Facebook speelt in op wat gebruikers willen: “Naast contacten onderhouden willen gebruikers zichzelf presenteren en hun netwerk uitbreiden,” zegt de onderzoekster. Het netwerk breiden ze uit via ‘weak ties’ (zwakke banden): mensen waarmee een zwakke connectie is. Dus geen directe vrienden, maar bijvoorbeeld vrienden van vrienden of kennissen uit het heden of het verleden. “Ze willen níeuwe contacten en zoeken deze op met Facebook.” Dit is online natuurlijk veel gemakkelijker doordat iemand met slechts één klik een vriendschapsverzoek stuurt, deel kan nemen aan een groep of iets ‘liket’.

Ontlopen

Het onderzoek van Sibona toonde dat ongeveer 40 procent van de gedumpte facebookgebruikers degene die hem ‘ontvriend’ had zou ontlopen: meestal wanneer hijzelf de verbreking in het echt met iemand besproken had. “Erover praten is een publieke verklaring dat de vriendschap over is,” zegt de hoofdonderzoeker. “Ontvrienden kan worden beschouwd als een vorm van sociale uitsluiting.” Iemand voelt zich minder betrokken, heeft een slechtere zin, heeft het gevoel de controle te verliezen en zijn/haar gevoel van eigenwaarde daalt. Net zoals in het echt beïnvloedt deze online gebeurtenis of andere online buitensluiting dus de psychische gesteldheid.

148 vrienden

Een groter netwerk kan stress veroorzaken. Bovendien kan het gemiddelde brein het niet aan om meer dan 148 vrienden stabiel sociaal te onderhouden. Dit concludeerde Antropoloog Robin Dunbar 20 jaar geleden. “Het ligt voor de hand om aan te nemen dat dit op Facebook niet veel anders zal zijn,” vertelt mediapsycholoog Mischa Coster. “Ontvrienden gebeurt eigenlijk in het geheim omdat je er geen melding van krijgt en dus ineens merkt dat iemand je ‘eruit heeft gekinkeld’. Daarom kan het als sneaky ervaren worden.”

Facebook geeft alleen leuke en positieve berichten

Dat we zo graag de updates van anderen lezen, is volgens Coster niet omdat we zo nieuwsgierig zijn. We willen ons vergelijken met anderen. Waarom? “De mate van ons welbevinden spiegelen we af ten opzichte van de mensen om ons heen,” zegt de mediapsycholoog. “Ook offline is dit het geval. Wanneer je op een feestje bent terwijl je ziek bent, is dit rot. Maar wanneer je ziek bent en op de kankerafdeling van het ziekenhuis rondloopt, valt het allemaal toch wel mee en voel je je wel goed. Je bent altijd op zoek naar vergelijkingen om je eigen leven tegen af te spiegelen. Maar op Facebook zijn de levens waarmee je je eigen leven vergelijkt veel te positief afgeschilderd.” Facebook kan de manier waarop u over uw eigen leven denkt dus veranderen: in positief en negatief opzicht. Maar wat maakt het uit dat op Facebook zoveel overdreven positieve dingen staan?

We gebruiken  alleen media als die ons iets te bieden hebben. Zo kunnen we met Facebook op de hoogte blijven van onze vrienden en geeft het ons de mogelijkheid ons leven af te spiegelen tegen het leven van anderen. Maar wat ook erg belangrijk is, is dat we onszelf kunnen uiten. We zijn hierbij op zoek naar sociale bevestiging.

Maar de echte Facebookdepressie bestaat toch niet aldus Scientas. Het gebruik van Facebook leidt op zichzelf niet tot depressies. Dat schrijven wetenschappers van de School of Medicine and Public Health van de universiteit van Wisconsin-Madison in het blad Journal of Adolescent Health. De resultaten staan haaks op vroeger onderzoek In dat rapport – uitgegeven door de American Academy of Pediatrics – werd gesteld dat het gebruik van Facebook kan leiden tot depressie.

De onderzoekers van de universiteit van Wisconsin-Madison stuurden studenten in een periode van zeven dagen 43 sms’jes. Die sms’jes werden op willekeurige momenten verstuurd en bevatten een vraag die de studenten direct moesten beantwoorden. Bijvoorbeeld: ‘Ben je nu online?’ of ‘Wat ben je op het internet aan het doen?’ of ‘Hoelang ben je online geweest?’. Uit het onderzoek blijkt dat de proefpersonen de helft van de tijd die ze online waren, aan Facebook besteedden.
De onderzoekers keken ook hoe het met de mentale gezondheid van de proefpersonen zat. Vervolgens werd er gekeken of er een verband was tussen die gezondheid en de tijd die de proefpersonen op Facebook doorbrachten. Ze vonden geen significant verband. De studie is het eerste onderzoek dat wetenschappelijk bewijs presenteert omtrent het gesuggereerde verband tussen het gebruik van sociale media en het risico op een depressie, aldus onderzoeker Lauren Jelenchick. “De vondsten hebben belangrijke implicaties voor artsen die ouders te vroeg alarmeren over het gebruik van sociale media en de kans op een depressie.”

Maar teveel Facebooken kan toch impact hebben op je relatie. Te veel facebooken kan namelijk leiden tot vreemdgaan, een relatiebreuk of zelfs een scheiding. Dat suggereert nieuw onderzoek, aldus ook de voornoemde site Scientas.

Facebook biedt een hoop voordelen om relaties aan te gaan en in stand te houden. Maar zoals ieder voordeel ook zijn nadeel heeft, heeft de sociale netwerksite die ook. Een onderzoek suggereert dat Facebook de liefdesrelaties van gebruikers in gevaar brengt en deze daadwerkelijk kapot kan maken. Mensen die Facebook overmatig gebruiken, krijgen sneller Facebook gerelateerde conflicten met hun geliefde. Die conflicten kunnen op hun beurt weer voor strubbelingen in de relatie zorgen en uiteindelijk kan de relatie stuklopen.

”Jaloezie veroorzaakt door Facebook, kan leiden tot ruzies over vorige partners. Uit onderzoek blijkt ook dat intensieve gebruikers vaker in contact komen met andere facebookgebruikers, waaronder exen, en dit kan weer leiden tot vreemdgaan”, zegt Clayton tegen ScienceDaily. Met name prille relaties lopen gevaar, aldus Russell. ”De onderzoeksresultaten gelden alleen voor koppels die niet langer dan drie jaar samen zijn. Het lijkt er dus op dat Facebook vooral gevaarlijk is voor relaties die nog niet helemaal serieus zijn.”

Facebookgebruikers tussen de achttien en 82 jaar vulden een enquête in. Zij beantwoorden hierin vragen over hoe vaak zij Facebook gebruikten en hoeveel problemen tussen hen en hun partner door Facebook ontstonden. De onderzoekers ontdekten dat veel Facebookgebruik in een relatie kon ‘voorspellen’ hoe vaak de partners Facebook gerelateerde problemen hadden. En de hoeveelheid Facebook-problemen ‘voorspelde’ weer de negatieve relatie-uitkomsten zoals vreemdgaan, relatiebreuken en scheidingen.
Eerder onderzoek toonde aan dat hoe meer iemand in een relatie Facebook gebruikt, hoe meer hij of zij geneigd is de Facebook-activiteit van de partner bij te houden, wat kan leiden tot jaloezie volgens Russel Clayton van de University of Missouri School of Journalism. Door Facebook geïnduceerde jaloezie zijn mensen geneigd (opnieuw) in contact te komen met voorgaande partners. En dat kan leiden tot emotioneel en fysiek vreemdgaan.

Dit gebeurde vaker in nieuwere relaties van korter dan drie jaar. “Dit suggereert dat Facebook een bedreiging kan zijn voor relaties die nog niet helemaal ontwikkeld zijn. Aan de andere kant gebruikten deelnemers die langer dan drie jaar een relatie hadden minder vaak Facebook, of hadden zij bijna geen nieuwere vrienden waardoor Facebook-gebruik minder bedreigend kan zijn,” zegt de onderzoeker over zijn studie die in Journal of Cyberpsychology, Behavior and Social Networking komt te staan.

Alhoewel Facebook een fantastische manier is om iemand te leren kennen, kan veel gebruik schadelijk zijn voor nieuwe relaties. Het gebruik terugbrengen naar een gematigd en gezond niveau kan conflicten voorkomen, vooral voor stelletjes die elkaar nog beter moeten leren kennen.

Of een relatiebreuk of scheiding echt gevolg is van facebook geïnduceerde conflicten of dat Facebook-gebruik de mankementen in de relatie gewoon eerder en beter zichtbaar maakt, is minder eenduidig te stellen uit deze nieuwe onderzoeksresultaten aldus Scientas.

In 2009 werd al onderzoek gedaan naar het effect van Facebook op relaties. Uit het rapport ‘More information than you ever wanted: does Facebook bring out the green-eyed monster of jealousy?‘ blijkt dat intensiever gebruik van Facebook leidt tot meer jaloezie bij de partner: “This effect may be the result of a feedback loop whereby using Facebook exposes people to often ambiguous information about their partner that they may not otherwise have access to and that this new information incites further Facebook use.”

Dit effect komt volledig tot zijn recht in de  film Noah. In de 17 minuten durende film volgen we een periode uit het leven van hoofdrolspeler Noah. Door zijn ogen zien we het beeldscherm van zijn computer, wat de kijker een uiterst intieme blik geeft op de gedachten die zich in zijn hoofd vormen. Door de vele likes van een onbekende man op de Facebook-foto’s van zijn vriendin Amy vraagt Noah zich af of zijn vriendin vreemdgaat.

Op aanraden van een vriend logt hij in op haar Facebookprofiel om in haar inbox rond te snuffelen: “Have you lurked her texts?” De aan haar gerichte berichten bewegen Noah ertoe om haar status op die van vrijgezel te zetten. Tot slot zien we hoe Noah onder andere Chatroulette gebruikt om deze klap te boven te komen.

Ook zien we hoe eenzaam de hoofdpersoon is in zijn zoektocht naar begrip en medelijden. Dat komt overeen met de bevindingen uit het onderzoek ‘Facebook Use Predicts Declines in Subjective Well-Being in Young Adults‘, waaruit blijkt dat meer gebruik van Facebook leidt tot een negatief effect op iemands welzijn: des te meer tijd iemand op Facebook doorbrengt, des te eenzamer hij is.