In het licht van het proces rondom Harvey Weinstein, de daaropvolgende #MeToo-beweging en de beschuldigingen aan Bill Cosby, talrijke BV’s en bekende voetballers en ook Vlaamse en Nederlandse gevallen van beschuldigingen van seksueel misbruik, is het duistere onderwerp van wederzijdse toestemming tot seks- en hoe het tot stand komt – meer dan ooit actueel.
Op de Engelstalige markt zijn er een aantal apps beschikbaar voor zo ongeveer alles wat op vlak van intimiteit tot seks mogelijk is, van knuffels-on-demand tot toestemming tot seks waarmee je het niveau van fysieke intimiteit kunt aangeven waarmee je vertrouwd bent vooraleer je intiem bent met een met een partner via een ‘digitaal contract’. Zelf ontwierp ik diverse jaren geleden de website ‘www.sekscontract.be’ om online een contract te laten invullen omtrent wat je wel en niet seksueel wil toelaten en om onterechte beschuldigingen tegen te gaan.
De grote vraag blijft natuurlijk wat zo een digitale toestemming oplevert als de persoon die ze gegeven heeft, ze terug wil intrekken. Wat als er dingen gebeuren waarvoor je uiteindelijk geen toestemming hebt gegeven, bijvoorbeeld als de seks gewelddadig wordt.
Je kunt je ook de vraag stellen of iemand ze ook effectief gebruikt want in het ‘heetst van de seksuele strijd’ eerst nog via een app aanduiden of je al of niet seks wil, behoort meestal niet tot de handelingen om te komen tot intimiteit. Blijft ook de vraag wat een toestemming waard is als men bijvoorbeeld dronken is of drugs gebruikt heeft.
Toch is de discussie om gebruik te maken van een app om toestemming te bewijzen op zich niet verkeerd. Beter een digitale toestemming dan helemaal geen toestemming. Uiteraard moeten processen en aanklachten mogelijk blijven, maar zonder enige zekerheid is elke man (of vrouw, maar meestal man) opgejaagd wild. Eender wie kan een beschuldiging uiten, zelfs na jaren om te beweren dat men zo lang geleden misbruikt is. En als er misbruik is geweest, was het dan met of zonder toestemming. Zonder enige overeenkomst kan men eender wat beweren.
Het is er niet gemakkelijk op geworden om te daten in het #MeToo-tijdperk
Zo een toestemmingsapp kan soelaas bieden : Legal Fling, We-Consent, Sa-Sie en uConsent zijn slechts een handvol platforms die zijn ontworpen om de handeling van het geven van toestemming te digitaliseren om seksuele misverstanden te voorkomen.
Ondanks goede bedoelingen om seksueel geweld te bestrijden en de dubbelzinnigheden rond wat instemming inhoudt te verzachten, zijn deze apps helaas juridisch niet waterdicht.
Als het als bewijs in een verkrachtingszaak wordt gebruikt, zou het zeggen van ‘ja’ op een app niet meer zijn dan indirect bewijs, beweren juristen in de VS.
Dit komt vooral omdat veel van deze apps geen rekening houden met het recht van een persoon om de toestemming op elk gewenst moment in te trekken.
“Als iemand toestemming geeft voor een app, is er niets dat hen kan stoppen om van gedachten te veranderen vijf minuten later, dus zelfs als u al bent begonnen met welke intimiteit u ook hebt ingestemd, hebt u het recht om de toestemming in te trekken bij elke stadium, ” is het argument van juristen. Zodra het wordt ingetrokken, moet de handeling stoppen, anders zou doorgaan een strafbaar feit zijn.
Het probleem met toestemmings-apps
Op uConsent en LegalFling, kunt u de toestemming die u al hebt gegeven, intrekken door een ”paniekknop” -functie voor dit doel te activeren, echter, gezien de precaire parameters die doorgaans betrekking hebben op seksuele intimidatie en mishandeling kun je je de vraag stellen hoe praktisch dit is op het moment dat het misbruik plaatsvindt.
Het is duidelijk dat er meer voorbehouden zijn aan het gebruik van de app wanneer alcohol is betrokken en er geen duidelijke manier om te zeggen is hoeveel het oordeel van een persoon is aangetast op het moment van het verlenen van toestemming.
Toch is het cruciaal voor iedereen, vooral jongeren, om te bespreken met welk niveau van fysieke intimiteit ze zich op hun gemak voelen en waar ze de grens willen trekken. Zoals een lawine van verhalen over seksuele intimidatie en Me Too-anekdotes duidelijk heeft gemaakt, wordt dergelijke toestemming vaak niet gevraagd, gegeven of overeengekomen.
Een op de vijf vrouwen (en een op de 16 mannen) zegt dat ze seksueel zijn misbruikt tijdens hun studies, volgens het National Sexual Violence Resource Centre.
Van die seksuele aanvallen werd overigens in de VS 63% niet gemeld aan de autoriteiten.
De kern van menig beschuldiging is de kwestie van toestemming. Degenen die worden beschuldigd van seksueel grensoverschrijdend gedrag zeggen vaak dat het consensueel, dus met toestemming was maar geven dan aan dat ze het zich maar slecht herinneren. Hun vermeende slachtoffers zeggen dat een dergelijke overeenkomst niet was gesloten.
Photo by Philipp Wüthrich
Het groeiende besef van seksuele misbruik op Amerikaanse en Canadese universiteitscampussen bracht Californië en New York ertoe om bijvoorbeeld een ”ja betekent ja” -norm voor universiteiten op te leggen, wat betekent dat als er geen schriftelijke of digitale overeenkomst inzake fysieke intimiteit zou gemaakt zijn, het in principe nooit consensueel was. Maar een dergelijke norm is verre van wijdverbreid en steunt zelfs op de mondelinge getuigenis van beide partijen.
De hoger genoemde smartphone-apps We-Consent en Sa-Sie waren een van de eersten die een digitale oplossing probeerden met apps waarmee partners ‘ja’ konden aanvinken wanneer ze instemden met seks. Later kwam LegalFling op de markt.
Natuurlijk kan het onhandig zijn om te stoppen en te praten over toestemming in de hitte van het intieme moment. Daarom vertrouwen partners op non-verbale signalen om die toestemming te geven en te interpreteren. Een enquête van de Washington Post-Kaiser Family Foundation uit 2015 onder huidige en recente universiteitsstudenten ontdekte dat ten minste 40% zei dat wie zich begint uit te kleden, een condoom haalt of ja knikt, instemt met meer seksuele activiteit. Tegelijkertijd was ten minste 40% het daar niet mee eens en zei dat dezelfde acties zich niet per definitie vertalen in toestemming. Het is voor dat soort verwarring dat bijvoorbeeld LegalFling oprichter Arnold Daniels hoopt dat mensen zullen zeggen: “Hé, laten we eerst een digitale overeenkomst maken” voordat ze aan de slag gaan.
Daarmee bedoelt hij dat potentiële seksuele partners hun telefoons zullen pakken en de LegalFling-app starten, die eerder was ingevuld met de algemene voorwaarden van elke partij. Een van jullie vereist het gebruik van een condoom en is OK met expliciete foto’s? De app laat je precies weten wat je hebt afgesproken voor elke ontmoeting – of zoals Daniels zegt, elke partner zal “duidelijk zien wat je wel en niet doet zonder ze te moeten uiten.” Klik op “Akkoord” en volgens Daniels heb je een wettelijk bindend contract aangegaan, met een gecodeerde transactiestempel die kan worden geverifieerd met behulp van blockchain-technologie.
Photo by Albert Renn
Als een van de partners de overeenkomst schendt, bijvoorbeeld door geen condoom te gebruiken of foto’s online te delen, kun je voor de rechtbank eindigen met een inbreuk op contractrechtzaak, zegt Daniels. En als hij gelijk heeft, kan LegalFling het bewijs leveren dat je nodig hebt. Toch twijfelen sommige juristen aan de exacte wettelijke waarde. De app is gratis, maar het bedrijf is van plan kosten in rekening te brengen voor de service ‘live contracten’.
In Zweden is er ook sprake om dit soort apps wettelijk verplicht te maken binnen de nieuwe wet die bepaalt dat mensen expliciete toestemming moeten geven voordat ze seks hebben. Anders kan elk niet-goedgekeurd gedrag als verkrachting worden beschouwd.
Er zijn mensen die ook wel waarschuwen tegen het gebruik van dit soort apps. Jackson Prince, een student van de Duke University, vertelde dat hij bang is dat de app “elke behoefte aan compassievolle communicatie met een potentiële partner wegneemt, en ziet niet in dat studentes zich volledig op hun gemak zouden voelen bij het ondertekenen van een wettige, gedocumenteerde toestemming zelfs nog voor een handeling optreedt.”
Sommigen maken zich zorgen dat kwetsbare personen wel eens gedwongen zouden kunnen worden door onder geweld of emotionele druk een klik op de app te forceren. Wat heeft de waarde van een digitale goedkeuring als de betrokkene dit onder dwang heeft gedaan.
Slachtoffers die geconfronteerd worden met een zware strijd om misbruik te bewijzen, zouden het veel moeilijker hebben als een aanvaller een app gebruikte om toestemming te krijgen – zelfs als die toestemming een moment later mondeling werd ingetrokken.
Het zal heel moeilijk zijn om te documenteren dat toestemming werd ingetrokken als je de app hebt gebruikt.
Wat de andere apps betreft, vereist We-Consent (iOS) dat gebruikers drie stappen ondernemen: video’s van Partner A zelf op een mobiele telefoon en de naam van de persoon met wie ze seks willen hebben. Als partner B vervolgens akkoord gaat met wat de app ‘seksuele relaties’ noemt, maken ze video van hun toestemming; beide antwoorden worden vervolgens gecodeerd en opgeslagen.
Een screenshot van We-Consent bijvoorbeeld: “Bill wil seksuele relaties met je hebben. Gaat u akkoord Zeg ja of nee. “Mocht het nodig worden om toestemming in te trekken, moeten gebruikers hun intrekking van toestemming registreren.
Bij het gebruik van deze apps moet je precies bepalen waar je mee akkoord gaat, wat verdere problemen kan veroorzaken als en wanneer een “wijziging van plan” plaatsvindt.
Als twee mensen besluiten om een bepaalde seksuele handeling uit te voeren en ermee instemmen via een toestemmingsapp, dan zouden ze geen andere handeling kunnen verrichten zonder eerst juridisch akkoord te gaan over wat ze precies gaan doen.
Als er een verandering is in datgene wat ze vooraf overeengekomen zijn, moeten ze mondeling overeenkomen (wat het doel van het gebruik van de toestemming-app tenietdoet) of ze moeten stoppen met wat ze doen en de app gebruiken om hun gewijzigde bedoelingen vast te leggen, de seksuele activiteit te specificeren en een nieuwe toestemming digitaal registreren.
De bruikbaarheid van een dergelijke “onderbreking” wordt een kernprobleem, een probleem dat weinig paren waarschijnlijk zullen erkennen of zich eraan houden.
Toch kan zulk een app nuttig kunnen zijn in een vermoeden van een verkrachtingszaak.
Op zichzelf is klikken op de knop ‘toestemming’ misschien niet zo heel veel waard voor de rechtbank, maar de omringende omstandigheden kunnen bijvoorbeeld zijn wie het heeft gedownload, of er eerdere gesprekken zijn geweest tussen het paar in kwestie en de inhoud van die gesprekken.
Al deze opgenomen intenties kunnen verdere inzichten geven in de gebeurtenissen die hebben geleid tot een vermeende verkrachting of aanval, wat nuttig kan zijn bij het opbouwen van een zaak.
Photo by Sergei Solo
Beter dan niets? Mogelijk, als partners meer van tevoren praten en hun engagementsregels inzake seks bepalen. Maar het lijkt ondenkbaar dat een persoon die een toestemming wil intrekken – zelfzeker en krachtdadig genoeg zal zijn om een time-out te nemen om zijn/haar verandering van mening op video vast te leggen.
Bij het maken van een digitale overeenkomst bestaat natuurlijk ook altijd het risico dat gegevens gehackt worden en dat personen die seks met elkaar hebben in een sfeer van een affaire of overspel, gemanipuleerd kunnen worden om te betalen opdat de gegevens niet doorgegeven zouden worden. Alle opgeslagen informatie kan kwetsbaar zijn.
Toch lijkt zulk een app niet helemaal nutteloos. Het kan gebruikt worden om een gesprek te starten met een nieuwe partner over uw seksuele voorkeuren, antipathieën en wensen.
Houd er altijd rekening mee dat een toestemming kan worden ingetrokken, of het nu in een app wordt geregistreerd of gewoon mondeling wordt gezegd. Vraag hoe je partner zich in al de verschillende stadia van intimiteit : kussen, strelen, aanraken tot intieme seks voelt. Onthoud dat alleen “ja” “ja” betekent.
Het concept van het digitaliseren van toestemming op een manier die juridisch herkenbaar is bijna onmogelijk. Iedereen heeft namelijk op elk moment het recht om een toestemming in te trekken. Maar gezien de tijdsgeest en de toename van terechte en onterechte beschuldigingen, is het gebruik van een app of een digitaal platform zoals ‘www.sekscontract.be’ op zich toch niet helemaal nutteloos.
Het zou heel wat misverstanden kunnen voorkomen. Het beschermt enerzijds de slachtoffers als ze kunnen zeggen dat er geen toestemming was als er niets ingesproken of bepaald zou zijn door een app. Anderzijds geeft het geen 100% bescherming maar toch een indicatie van een vorm van consensuele seks (= toestemming tot seks) die ook bescherming kan bieden, hoewel juridisch niet waterdicht, aan een slachtoffer van een beschuldiging.
Het is uiteraard jammer dat zo iets intiems als seksualiteit geminimaliseerd wordt tot een zakelijke overeenkomst, maar in tijden van ‘Me Too’, kan je niet voorzichtig genoeg zijn. Voor bekende personen (bekende rijke sportlui, zangers, acteurs, bemiddelde personen, politici…) kan het een hulpmiddel zijn om verder onheil te voorkomen. In de meeste gevallen is er echt sprake van misbruik en moet de dader onherroepelijk streng gestraft worden. Maar in situaties van onterechte beschuldigingen kan het maken van een ‘sekscontract’ helpen om gevallen van slechte bedoelingen van de kant van vermeende slachtoffers te vermijden. Valse aangiften vanuit welk motief ook, bestaan helaas ook. Eind december 2019 oordeelde een Cypriotische rechtbank dat een Britse vrouw heeft gelogen over een groepsverkrachting zes maanden daarvoor door Israëlische jongeren.
De vrouw, toen 19 jaar oud, beweerde dat ze seksueel was misbruikt door twaalf Israëlische tieners. De zaak, voor de districtsrechtbank in Paralimni, werd nauwgezet gevolgd door mensenrechtengroepen. De vrouw werd gearresteerd nadat ze de beschuldiging had ingetrokken dat de Israëlische tieners haar half juli in een hotelkamer in het vakantieoord Ayia Napa hadden verkracht. Anderhalve week na de arrestaties van de jongeren bekende de Britse dat haar beschuldiging gelogen was.
Ze zou wel seks hebben gehad met een aantal van de jongens, maar dat was geheel vrijwillig, verklaarde ze. Zo luidde destijds ook het verweer van drie van de Israëlische jongens, op het eiland waren om te ontspannen voor aanvang van hun diensttijd in het Israëlische leger. Zij bekenden inderdaad gemeenschap te hebben gehad met de Britse , maar dat zou met wederzijdse toestemming zijn gebeurd.
De jongens gaven toe seks te hebben gehad met de Britse maar dat zou luidde hun verklaring, ‘teder, liefdevol en met wederzijdse toestemming’ zijn gebeurd. De rechtbank beschreef de claim van de vrouw als inconsistent en voegde eraan toe dat de Britse had geprobeerd de rechtbank te misleiden. Volgens de aanklagers was de vrouw boos, omdat de seks was gefilmd. Volgens justitie op Cyprus was een van de jongens het vriendje van de Britse en had ze gedurende een aantal dagen seks met enkele anderen uit de groep. Ze zou woedend zijn geworden toen bleek dat sommige jongens video-opnames hadden gemaakt. De valse aangifte zou ze uit wraak hebben gedaan.De Israëli’s werden 10 dagen na hun arrestatie, op de dag dat de vrouw haar beschuldiging introk, vrijgelaten.
Deze website bevat info die mogelijks niet geschikt is voor kinderen. U bevestigt minstens 16 jaar te zijn. Deze website gebruikt cookies. U gaat daarmee akkoord.
