Aanzienlijke controverse omringt de diagnose ‘seksverslaving’. Het begrip werd niet meer opgenomen in de vijfde editie van de ‘Diagnostische en statistische handleiding voor psychische stoornissen’ (DSM-5), maar er wordt nog steeds over geschreven en het wordt bestudeerd in psychologie en counseling.
Bovendien kan het nog steeds worden gediagnosticeerd met behulp van zowel DSM-5 (als “Andere gespecificeerde seksuele disfunctie”) en de criteria voor “Internationale statistische classificatie van ziekten en aanverwante gezondheidsproblemen” (ICD-10) (als “Andere seksuele disfunctie niet vanwege een stof of bekende fysiologische toestand ”).
Bij wijze van definitie wordt “seksverslaving” beschreven als een dwangmatige behoefte om seksuele handelingen te verrichten om het soort “hoogtepunt of genot” te bereiken dat een persoon met een alcoholgebruiksstoornis krijgt van drank of iemand met drugsverslaving van het gebruik van cannabis of andere drugs.
Seksverslaving is géén eenduidige aandoening, waarover heldere consensus bestaat in wetenschap of hulpverlening. Er zijn geen tests of diagnostische methoden (zoals hersenscans of hormoononderzoek) waarmee seksverslaving kan worden vastgesteld. Om deze redenen is seksverslaving niet opgenomen in het nieuwste handboek van psychiatrische aandoeningen, de DSM-5 (2014). Het is dus formeel niet mogelijk een officiële, specifieke diagnose ’seksverslaving’ of ’hyperseksualiteit’ te stellen. Lastig is dat we in het normale spraakgebruik geen betere term hebben dan het woord seksverslaving. Ik gebruik die term dan ook voortdurend, als aanduiding van ’verslavingsachtig seksueel gedrag’.
In de vakliteratuur wordt al lang gediscussieerd over de vraag of het een ‘echte’ verslaving is zoals die aan heroïne of drank, of een dwangmatige stoornis, of iets daartussenin. Nu is dat geen uitzondering, in de psychiatrie veranderen diagnostische theorieën in de loop der tijd, om vervangen te worden door een nieuwe categorie of definitie.
Een goede definitie is belangrijk, bijvoorbeeld om met epidemiologisch onderzoek vast te stellen hoe vaak seksverslaving voorkomt. Voor de behandeling van patiënten is de definitie relevant omdat de visie van de hulpverlener sterk bepalend is voor de aanpak die gekozen wordt. Als seksverslaving gezien wordt als een structurele en progressieve ziekte die levenslang bedwongen maar niet weggenomen kan worden, is een intensieve behandeling met opname in een kliniek en langdurige nabehandeling in een groep veel meer voor de hand liggend, dan bij een hulpverlener (zoals wij) die het probleem niet als een ziekelijke stoornis ziet.
Seksverslaving (het hier beschreven dwangmatige seksuele gedrag) moet niet worden verward met aandoeningen zoals pedofilie of bestialiteit.
Voor sommige mensen kan seksverslaving zeer gevaarlijk zijn en leiden tot aanzienlijke problemen met relaties. Net als drugs- of alcoholverslaving kan het een negatieve invloed hebben op de lichamelijke en geestelijke gezondheid, persoonlijke relaties, kwaliteit van leven en veiligheid van een persoon.
Er wordt beweerd dat seksverslaving vaak voorkomt (hoewel statistieken niet consistent zijn), en sommigen beweren dat het vaak niet wordt gediagnosticeerd.
Bij seksverslaving denken de meeste mensen allereerst aan veel en vaak. Aan de oversekste man die aan niets anders kan denken. Die vaak fantaseert, vaak masturbeert, vindt dat hij altijd zin heeft, vrouwen voortdurend op hun aantrekkelijkheid beoordeelt en bij het zappen en internetten uit is op billen en borsten. Aan vrouwelijke zijde zijn er de zogenaamde nymfomanen, de spreekwoordelijke vrouwen die er wel pap van lusten. Seksverslaving is in de praktijk echter vooral een probleem van mannen.
Deels klopt het beeld, in de zin dat mensen die redelijkerwijs seksverslaafd genoemd kunnen worden inderdaad veelvuldig met seks bezig zijn. Maar er zijn ook mensen die objectief gezien weinig met seks bezig zijn, in gedrag of in gedachten, en toch met seksverslaafde klachten komen.
Er wordt aangenomen dat een persoon met seksverslaving meerdere sekspartners zal zoeken, hoewel dit op zichzelf niet noodzakelijk een teken van een stoornis is. Sommigen melden dat het zich kan manifesteren als een dwangmatige behoefte om te masturberen, pornografie te bekijken of zich in seksueel stimulerende situaties te bevinden.
Een persoon met seksverslaving kan zijn leven en activiteiten aanzienlijk veranderen om meerdere keren per dag seksuele handelingen te verrichten en is naar verluidt niet in staat om zijn gedrag te beheersen, ondanks ernstige negatieve gevolgen.
Wat zijn de symptomen van seksverslaving?
Aangezien seksverslaving niet wordt beschreven in de DSM-5, is er een aanzienlijke controverse over welke criteria een verslaving vormen.
Een kenmerk kan geheimhouding van gedrag zijn, waarbij de persoon met de stoornis vaardig wordt in het verbergen van zijn gedrag en de aandoening zelfs geheim kan houden voor echtgenoten, partners of familieleden. Ze kunnen liegen over hun activiteiten of zich bezighouden op momenten en plaatsen waar ze niet worden ontdekt.
Maar soms zijn symptomen aanwezig en merkbaar. Een persoon kan een seksverslaving hebben als deze enkele of alle van de volgende symptomen vertoont:
-chronische, obsessieve seksuele gedachten en fantasieën
-dwangmatige relaties met meerdere partners, waaronder vreemden
-liegen om gedrag te bedekken
-preoccupatie met seks hebben, zelfs wanneer dit het dagelijks leven, de productiviteit, de werkprestaties enzovoort verstoort
-onvermogen om het gedrag te stoppen of te beheersen
-zichzelf of anderen in gevaar brengen vanwege seksueel gedrag
-berouw of schuldgevoel voelen na seks
-andere negatieve persoonlijke of professionele gevolgen ondervinden
Dwangmatig gedrag kan relaties onder druk zetten, bijvoorbeeld met de stress van ontrouw – hoewel sommige mensen beweren een seksverslaving te hebben als een manier om ontrouw in een relatie te verklaren.
Het is belangrijk om te onthouden dat het genieten van seksuele activiteiten op zich geen teken is van seksverslaving. Seks is een gezonde menselijke activiteit, en ervan genieten is normaal. Bovendien betekent verschillen in het niveau van seksuele interesse tussen partners niet dat één partner een seksverslaving heeft.
Het verlies van vertrouwen en veiligheid dat een seksverslaving en de geheimen van de partner kan opleveren, is lastig te herstellen. Het helpt als de verslaafde partner serieus en zichtbaar aan de slag gaat en een sterkere zelfwaardering en betrokkenheid laat zien, maar dat is nooit genoeg; de ‘bedrogen’ partner moet ook bij zichzelf te rade gaan, een weg vinden voor boosheid en negatieve gedachten over zichzelf, de ander en de relatie
Wat zijn de behandelingen voor seksverslaving?
Omdat de diagnose controversieel is, ontbreken evidence-based behandelingsopties. Degenen die de behandeling van seksverslaving beschrijven, kunnen een of meer van de volgende methoden aanbevelen.
Intramurale behandelingsprogramma’s
Er zijn veel intramurale behandelcentra (opname in een behandelingscentrum) die herstelprogramma’s voor seksverslaving aanbieden. Vaak worden mensen met een seksverslaving ten minste 30 dagen uit hun normale dagelijkse leven verwijderd om hen te helpen de controle over hun impulsen terug te krijgen en te beginnen met genezen. Dit soort programma’s omvat doorgaans diepgaande individuele en groepstherapiesessies.
12-stappen programma’s
Programma’s zoals Sex Addicts Anonymous (SAA) volgen hetzelfde herstelmodel als Alcoholics Anonymous (AA). Ze kunnen zeer nuttig zijn voor het aanpakken van seksverslaving. Sommigen beschouwen deze groepssamenkomsten vaak geleid door ex-verslaafden soms wel als te religieus of houden er niet van alle problemen in de groep te bespreken.
Leden zijn niet verplicht om seks volledig op te geven, maar ze worden aangemoedigd af te zien van dwangmatig en destructief seksueel gedrag. Groepsvergaderingen met anderen over dezelfde uitdagingen bieden een goed ondersteuningssysteem.
Cognitieve gedragstherapie
Dit type therapie kan een persoon helpen triggers voor seksuele impulsen te identificeren en hen uiteindelijk leren gedrag te veranderen. Dit wordt bereikt door één-op-één sessies met een erkende psychotherapeut.
Geneesmiddellen
Sommige mensen kunnen baat hebben bij een medicamenteuze behandeling. Bepaalde antidepressiva (SSRI) kunnen helpen de aandrang te verlichten (wat los staat van de mogelijke bijwerkingen van sommige antidepressiva die een verminderd libido kunnen veroorzaken of andere aspecten van de seksuele ervaring kunnen schaden).
Info over therapeutische begeleiding bij seksverslaving klik hier
Deze website bevat info die mogelijks niet geschikt is voor kinderen. U bevestigt minstens 16 jaar te zijn. Deze website gebruikt cookies. U gaat daarmee akkoord.
