Cursus respectvol omgaan met vrouwen voor asielzoekers

19/01/2016

SEKS- EN RELATIEONDERZOEK

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) gaat aan alle asielzoekers

geralt (CC0), Pixabay

cursussen laten geven over hoe ze met vrouwen moeten omgaan. In alle asielcentra zullen cursussen rond seksualiteit gegeven worden.

Francken volgt zo het voorbeeld van Noorwegen waar migranten al langer dergelijke cursussen krijgen. In Noorwegen krijgen migranten les over hoe ze vrouwen moeten behandelen. ‘We zullen het Noorse model kopiëren en de komende weken en maanden invoeren in alle Belgische centra.’

Veel van die jonge, viriele mannen zijn in hun thuisland zeer strikt gescheiden gebleven van het andere geslacht. Plots komen ze in een samenleving terecht, die veel toleranter is.

Duitsland is nog steeds in shock na de gebeurtenissen op oudejaarsnacht toen een duizendtal jonge mannen massaal vrouwen betasten en beroofden. Pas maandagavond 5 januari 2016 barstte de verontwaardiging los, nadat ook de nationale media het nieuws brachten. Driekwart van de slachtoffers had het over ongewenste seksuele intimiteiten. Twee vrouwen vertelden verkracht te zijn in de mensenmassa op het plein voor het Centraal Station. Dat het zo lang duurde voor de feiten echt bekend raakten, deed veel Duitsers vermoeden dat overheid, politie en media geprobeerd hadden onder de mat te vegen dat de daders, volgens de slachtoffers ‘van Noord-Afrikaanse of Arabische afkomst’ waren. Dat zou verzwegen zijn uit misplaatste politieke correctheid. Uit angst om de vreemdelingenhaat aan te wakkeren. Uit vrees om extreemrechtse partijen in de kaart te spelen.

In het asielcentrum van Kapellen gebeurt dit al, met veel succes zegt adjunct-directeur Britt De Herdt. ‘Veel van die jonge, viriele mannen zijn in hun thuisland zeer strikt gescheiden gebleven van het andere geslacht. Plots komen ze in een samenleving terecht, die veel toleranter is, waarbij vrouwen in de zomer luchtig gekleed gaan. Het leidt ertoe dat sommigen gaan denken dat hier alles mag, alles is toegelaten. Vandaar de cursus, om zeer duidelijk de puntjes op de i te zetten over wat kan, mag en ook wat absoluut niet door de beugel kan.’

De Duitse portier Ivan Jurcevic uit Keulen zag hoe het ongelofelijk fout liep op oudejaarsnacht. Hij deelde zijn verhaal via een video op facebook. De video werd inmiddels al enkele miljoenen keren bekeken. Jurcevic woont al 40 jaar in Duitsland en is al meer dan 25 jaar portier. Op oudejaarsnacht bewaakte hij het Excelsior Hotel in Keulen. In zijn verhaal geeft hij meer details over hoe alles verliep.

“Groepjes mannen van Noord-Afrikaanse afkomst kwamen op het plein. Net een leger. Ze hielden ook flessen in de hand en velen waren dronken.” Toen begonnen kleine akkefietjes met de hotelgasten. De mannen vroegen om sigaretten en vielen meisjes lastig. “Meerdere vrouwen zochten bescherming bij mij omdat ze lastig gevallen werden.”, aldus Jurcevic.

Taboe

De mannen die bij het treinstation in Keulen vrouwen aanrandden en beroofden, waren asielzoekers afkomstig uit Noord-Afrika. Dat heeft de Duitse misdaadjournalist bij tv-zender WDR Olivier Köhler aan de Nederlandse NOS verklaard. Volgens de journalist is de politie er al langer van op de hoogte dat groepjes jonge mannen uit Noord-Afrika stelen en seksueel geweld gebruiken bij het station, en weet de politie ook precies over welke groepen het gaat.
“Deze jonge mannen zijn allemaal vluchtelingen”, zegt hij. “Ze vragen hier asiel aan, maar speculeren erop en wéten ook dat het lang duurt voor ze uitslag krijgen. Ze hebben geen recht op asiel, maar kunnen hier zo wel langer blijven en hebben dan ondertussen allang alles bij elkaar gestolen.”

De reden dat er in Duitsland nauwelijks bekendheid wordt gegeven aan het bestaan van de criminele groepen, is volgens de misdaadverslaggever dat er in zijn land een groot taboe op heerst. “Want iedereen die met ze te maken heeft, weet dat deze jongeren hier zijn om strafbare feiten te plegen”, besluit hij.

Publieke ruimte heroveren

‘Het is flauwekul dat wij de publieke ruimte zouden moeten opgeven en dat vrouwen ’s avonds beter niet meer in een steegje of ondergrondse parking zouden gaan. We moeten de publieke ruimte net heroveren’, zegt Magda De Meyer van de Vrouwenraad. ‘Wat in Keulen is gebeurd, lijken bijna Indiase toestanden. De mondialisering en toenemende migratie spelen zeker een rol, maar evengoed de pornoficatie. De grenzen worden alsmaar verlegd. Het fatsoen is ook weg, we gaan bruter met elkaar om. Soms lijkt het of de oerman met de knuppel terug is. Wij hebben altijd aangeklaagd dat er te weinig aandacht is voor seksueel geweld. Het is lang geminimaliseerd geweest. Klachten werden weggelachen. Het is triest maar het geweld tegen vrouwen wordt alsmaar driester.’

Maatschappelijk veroordelen

Partijvoorzitters Gwendolyn Rutten (Open VLD) en Meyrem Almaci (Groen) vragen een sterke maatschappelijke veroordeling van de massa-aanrandingen in Keulen. Dat doen ze in een opiniestuk in De Morgen. Met hun gezamenlijk opiniestuk willen beide partijvoorzitters een krachtig signaal geven: ‘Nooit, op geen enkele manier, mag een slachtoffer van seksueel geweld zelf verantwoordelijk worden gesteld voor dit geweld. Want iedereen is baas over eigen lichaam. En daar valt geen greintje op af te dingen.’

Rutten en Almaci halen de uitspraak van de Keulse burgemeester Henriette Reker aan. Zij suggereerde aan vrouwen dat ze best een armlengte afstand houden van mannen, en steeds bij de eigen groep te blijven. Die uitspraak vinden de partijvoorzitters niet alleen naïef en onrealistisch, maar ook gewoonweg fout.

‘De suggesties uit het antwoord van Reker houden het mechanisme van blaming the victim mee in leven, terwijl het zo snel mogelijk uit de wereld moet geholpen worden’, schrijven ze. Volgens Almaci gaat het vaak om een ‘onbewust mechanisme waarbij men goed bedoelde adviezen geeft die een stukje mee de verantwoordelijkheid leggen bij het slachtoffer’.

Beide partijvoorzitters vinden dat elke humanist fysieke – maar ook verbale en psychologische – seksuele agressie scherp moet veroordelen.
Beiden wijzen er op dat niet alleen westerse vrouwen het slachtoffer van seksueel geweld zijn, maar ook vaak allochtone vrouwen. ‘We moeten niet alleen zeggen dat ze van onze vrouwen moeten afblijven, maar van alle vrouwen’, zei Rutten in het Radio 1-programma De Ochtend. ‘Zelfs al ga je in bikini op straat staan, dan nog moeten ze met hun poten van je lijf blijven.’

Praat over seks

‘Praat over seks, en haal dat uit de taboesfeer’, zegt seksuologe Semiye Tas, na de massale aanranding door mannen met een Noord-Afrikaans uiterlijk in Keulen. ‘We leren nieuwkomers waar het postkantoor is, maar niet hoe met vrouwen om te gaan.’

Semiye Tas (46) is seksuologe in Schaarbeek. Ze is van Turkse origine en islamitisch, en in haar praktijk werkt ze vooral met de allochtone gemeenschap. Ze is geschokt door de massale aanranding van vrouwen in het Duitse Keulen, maar vindt ook dat wij er lessen uit moeten trekken. ‘Geef veel méér seksuele opvoeding, zowel aan Vlamingen als aan allochtonen, en haal het gesprek over seksualiteit uit de taboesfeer.’

Alles kan op seksueel vlak

‘Mensen die naar onze contreien emigreren, hebben in hun thuisland geen seksuele opvoeding gekregen. Het Westen zien zij als de plek waar zich hopelijk hun toekomst afspeelt, maar ook waar ze hun seksuele vrijheid kunnen beleven. Ze zien erg seksueel getinte reclames of videoclips en krijgen daardoor de foutieve indruk dat hier zomaar alles is gepermitteerd. Alles kan en alles mag op seksueel vlak, menen ze.’

‘Ook Belgen spreken eigenlijk niet graag over hun intimiteit en seksualiteit. Iederéén heeft nood aan meer voorlichting, aan meer seksuele opvoeding. Ook autochtone jongeren, die enkel als kind een beetje seksueel onderricht krijgen.’

Lisbeth Imbo in het Nieuwsblad (7/01/2016). ‘Het gaat altijd weer over hetzelfde: de waas die voor de ogen trekt bij ‘gevoelig’ nieuws. Een waas waar we nu echt eens van af moeten. Krom praten is in deze slechts een symptoom van krom denken. Kunnen we nu eindelijk ophouden te praten met meel in de mond?

Als West-Europese vrouw kan ik mij vandaag enkel bewust zijn van de historische en geografische uitzonderingspositie waarin ik mij bevind. De vrijheid voor vrouwen is hier en nu ongezien. Geen schijnvrijheid waarmee vrouwen zich in andere culturen moeten troosten, maar echte vrijheid. Onvolmaakt en nog steeds fel bevochten, maar niettemin reëel.

Waarom zou ik niet durven te benoemen dat het vrouwbeeld van veel andere culturen de klok voor mij effectief zou terugdraaien? En dat ik, dat wij daar niet toe bereid zijn? Waarom zou ik de ondergeschikte positie van de vrouw in andere culturen moeten respecteren als ik die in mijn eigen cultuur blijf bestrijden?

Voor iedereen die denkt dat zoiets een makkelijke claim op culturele superioriteit zou zijn: ook bij ons botst het ideaalbeeld nog vaak op de realiteit. Geweld tegen vrouwen blijft ook hier schering en inslag en kent geen kleur of cultuur. Verkrachting wordt nog altijd zelden bestraft. Zelfgenoegzaamheid is geen optie. Compromisloos de rechten van vrouwen verdedigen blijft een opdracht.’

‘Deze vrouwen hadden alle recht om daar op dat moment te zijn, in de feestoutfit van hun keuze. Ze moesten niet preventief binnen blijven om mannen niet in verleiding te brengen. Ze moesten niet in een boogje rond het plein lopen om potentiële belagers op armlengte te houden. De aanranding is nooit, zelfs niet voor een miniem deel, hun schuld. Er is geen gedeelde verantwoordelijkheid, enkel een dader en een slachtoffer.’

Update 19/01/2016

Ondertussen zijn er al delen van het cursuspakket beschikbaar. De cursus werd samen met Sensoa opgesteld.

Fedasil biedt elke asielzoeker opleidingen aan over het samenleven, zowel in het opvangcentrum als daarbuiten. Fedasil organiseert opleidingen waarin onze waarden en normen worden voorgesteld aan de asielzoekers die verblijven in de opvangcentra. De bewoners worden aangemoedigd om deel te nemen aan deze opleidingen.

Deze sensibilisering begint vanaf de dag van aankomst. Tijdens de uitgebreide intake worden de verschillende aspecten van onze samenleving toegelicht aan de nieuwkomer. Verschillende thema’s komen hierbij aan bod, bijvoorbeeld de verkeersregels en seksuele relaties.

Seksuele gezondheid

De opvangcentra organiseren ook informatiesessies in groep, zoals een vorming maatschappelijke oriëntatie en een opleiding over seksuele gezondheid en seksuele relaties. Tijdens die infosessies gebruikt Fedasil pictogrammen om wenselijk en niet-wenselijk gedrag uit te beelden. Aan de hand van stellingen en foto’s discussiëren de bewoners ook in groep.

Het voorlichtingspakket over seksuele gezondheid, dat in overleg met Sensoa werd samengesteld, bevat onder andere een luik over relaties tussen man en vrouw, homoseksualiteit, geweld en onderlinge omgangsregels.

Sommige asielzoekers vinden de cursus best wel confronterend, maar de overgrote meerderheid is blij dat ze hem gekregen heeft. Zo weten de mannen na de cursus dat het oké is om met vrouwen te praten die ze niet kennen, maar dat het niet oké is om hen te blijven aanstaren. En dat sexy kledij dragen niet betekent dat je ook seks wilt. Ook voor veel Belgen wordt het interessant: “Hoe flirten mensen in België?” Vaste regels zijn daar niet voor, zo leren we, maar wie oogcontact kan maken zonder te staren, lacht en zichzelf voorstelt, is al op de goede weg.

Met een knipoog

Hoe ernstig de onderwerpen als gedwongen huwelijken of aanrandingen ook zijn, de cursus brengt ze allemaal met een knipoog. “Dat helpt om de asielzoekers bij de les te betrekken”, zeggen de begeleiders. Het is nog niet duidelijk of Francken dat zo zal houden.

De staatssecretaris staat wel open voor de vraag van de andere partijen om naast wenselijk gedrag en seksuele voorlichting ook maatschappelijke oriëntatie op te nemen, een onderdeel dat vandaag al deel uitmaakt van de inburgeringstrajecten voor migranten.

Voor vrouwen

De opvangcentra organiseren ook praatgroepen enkel bedoeld voor vrouwen. Fedasil wil op die manier de vrouwelijke asielzoekers versterken (empoweren). Andere organisaties geven vormingssessies voor vrouwen die slachtoffer (dreigen te) zijn van genitale verminking.

De opleiders zijn veelal medewerkers van het opvangcentrum of van externe gespecialiseerde organisaties. Af en toe zijn er ook vrijwilligers die opleidingen aanbieden.