Veel ouderen vrijen onveilig en hebben meer kans op SOA

Geschatte tijd om tekst te lezen: 6 minu(u)t(en)
Meer SOA's na vakantie en/of festivalseks
Seks en dementie

SEKS- EN RELATIEONDERZOEK

Ouderen wippen er niet alleen lustig op los, ze doen het ook nog eens zonder condoom.

MFranciscr (CC0), Pixabay

Het aantal soa’s onder bejaarden neemt schrikbarend toe, vindt de GGD in Amsterdam. Een van de verklaringen is dat er simpelweg meer 50+’ers in de stad zijn gekomen de laatste jaren. Vroeger was het risico op soa’s veel kleiner, dus veel ouderen zijn de rubbertjes niet gewend. Daarnaast zou het toenemende aantal echtscheidingen zorgen dat meer bejaarden weer op de relatiemarkt verschijnen. Mensen leven ook steeds langer.

De trend van onverantwoorde seks doet zich voor in Westerse landen en wordt door verschillende onderzoeken bevestigd. In het Journal of Sex Research verscheen een studie [abstract] naar de verschillen tussen gedachte en werkelijke risico’s van seksueel contact. Het gaat hier om het risico op soa’s. Van de ouderen die hoog seksueel risico lopen, onderschat 93,1 procent dit risico.

Ouderen lopen volgens de auteurs dankzij verschillende oorzaken extra risico. Chronische ziekte (zoals diabetes en kanker) zorgen ervoor dat het immuunsysteem aangetast is waardoor het lichaam meer vatbaar is voor infecties. Het stigma op seksueel gedrag van ouderen betekent dat ze zich minder vaak laten testen en hier minder toe worden uitgenodigd. Daarnaast hebben veel ouderen de Aidspaniek van de jaren ’80 aan zich voorbij laten gaan omdat ze toen (getrouwde) dertigers en veertigers waren. Dit blijkt ook uit het lage kennisniveau van senioren over soa’s.

Methode
De studie werd uitgevoerd onder 405 Amerikanen van 50 to 92 jaar. De gemiddelde leeftijd was 60,4. Het betrof vooral heteroseksuelen (93,9%). De rest identificeerde zich als homo, lesbienne of biseksueel. De meeste respondenten waren wit. De helft was getrouwd, 23 procent gescheiden, 17 procent single en 9 procent had een relatie zonder getrouwd te zijn. De respondenten werd gevraagd naar hun seksueel contact in de laatste zes maanden, hun testgeschiedenis en de mate waarin ze dachten risico te lopen.

Resultaten
De meerderheid van de onderzochte ouderen (65,5%) meent dat ze geen risico lopen op een soa. 29 procent zag zichzelf als ietwat vatbaar en 5,5 procent dacht dat zij zeer vatbaar waren. Vrouwen zeggen eerder geen risico te lopen. Minder dan de helft (45%) is wel eens getest. Hoe meer risicogedrag ouderen vertonen, hoe meer ze getest zijn – gelukkig.

De onderzoekers hebben gekeken naar het werkelijke risico dat deze senioren lopen en het gedachte risico. Ze delen 36,7 procent van hun steekproef op basis van de door hen gerapporteerde gedragingen in als laag werkelijk risico, 29,7 procent als gemiddeld risico en 32,1 procent als hoog risico. Het gaat dus zeker niet alleen om oudjes die geen seks hebben of dat al jaren met een vaste partner doen.

Hoewel dus ongeveer een derde weinig werkelijk risico loopt, vindt twee derde (65,5%) van de respondenten dat ze niet vatbaar zijn voor soa’s. 29,1 ziet zichzelf als enigszins vatbaar en slechts 5,4 procent ziet zich zelf als zeer vatbaar. De kloof tussen werkelijk risico en gedacht risico is dus erg groot. Onderstaande figuur toont de risico-inschatting uitgesplitst naar werkelijk gevaar.

oudereseksgevaar

We zien dus dat 93,1 procent van de ouderen die hoog seksueel risico loopt, dat risico te laag inschat. Ook de groep die gematigd risico loopt schat hun gedrag grotendeels verkeerd in: 59 procent in deze groep denkt dat ze veilig zijn, zonder dat te zijn.

Gelijkaardige gegevens halen we uit ander onderzoek. Meer soa bij ouderen’ en ‘Seksvoorlichting bij ouderen is hoog nodig’, zo kopten de media naar aanleiding van de nieuwste cijfers van de soa-poli van de GGD Amsterdam. Zijn ouderen een nieuwe doelgroep voor soa-bestrijding en preventie?

Seks en soa zijn van alle tijden (Petr Scrabanek, auteur van het ontnuchterende boek over dwalingen en dwaasheden in de geneeskunde, noemde het leven zelf ‘een fatale seksueel overdraagbare aandoening’). En seks is van alle leeftijden. Maar om een soa op te lopen, moeten sommige dingen worden gedaan (zoals seks hebben met één of meer partners met een soa) en andere dingen gelaten (zoals condoomgebruik). De observatie dat er toename is van soa bij ‘oudere’ bezoekers van de soa-poliklinieken betekent niet dat senioren nu ook ineens ‘kwetsbare ouderen’ zijn of dat soa de nieuwe ‘veteranenziekte’ is, die flyeren op de Floriade behoeft (Telegraaf mei 2014).

De gegevens uit het onderzoek betreffen een sterk geselecteerde populatie van ouderen. Op een totaal van 133.000 bezoekers van de Centra Seksuele Gezondheid (zoals de GGD soa-poliklinieken nu heten), betrof het  4700 personen ouder dan 55 jaar, waarvan de meerderheid Mannen die Seks hebben met Mannen (MSM). Bij deze sterk geselecteerde groep ouderen is het percentage waar een soa wordt vastgesteld in vergelijking tot andere bezoekers overigens het laagste, waarbij de oudere MSM het hoogst scoren.

Ouderen zijn dus risicogroep, maar onder ouderen bevinden zich evenzeer personen met risicogedrag die als zodanig vallen onder de hoog-risicogroepen zoals die in de herziene NHG Standaard het soa-consult (sept 2013) zijn beschreven. Het testbeleid volgens de nieuwe richtlijn hangt af van klachten en risicofactoren van de patiënt. Mannen die seks hebben met mannen (MSM), prostituees en prostituanten, personen afkomstig uit soa-endemisch gebied, personen met drie of meer partners in het afgelopen jaar (waaronder swingers) en personen met een partner uit een van de voorgaande groepen hebben een verhoogd risico op één of meer van de vijf belangrijkste soa’s (chlamydia-infectie, gonorroe, syfilis, hepatitis B en hiv). Deze hoog-risicogroepen worden op deze ‘big 5’ getest; laag-risicogroepen, zoals jongeren zonder additionele risicofactoren, behoeven alleen op chlamydia-infectie getest te worden

Implicaties
De resultaten baren de onderzoekers zorgen: ouderen gaan hun seksueel gedrag niet aanpassen als ze niet goed inzien welk risico ze lopen. Het is daarom volgens hen belangrijk dat 65-plussers meer op risico gewezen worden en meer aangemoedigd worden zich te laten testen. Aanbevelingen hiervoor worden in de VS gedaan tot 65 jaar. Het is duidelijk dat dit moet veranderen.

Aandacht voor seksualiteit bij ouderen
Het is van belang dat de huisarts ook bij ouderen openstaat voor de mogelijkheid van soa. Vooroordelen, normen en waarden van de arts rondom seksualiteitsbeleving bij ouderen kunnen een soa-anamnese in de weg staan, zoals bij het actief bespreekbaar maken van een hiv test voor (oudere) personen uit hiv endemische gebieden, of bij urethritis-klachten: niet elke uro-cystitis bij de oudere man komt vanwege de vergrote prostaat. Door op open en niet-discriminerende wijze aandacht hieraan te besteden, laat de huisarts ook zien dat het thema seksualiteit bij ouderen in de breedte bespreekbaar is.

Het zijn niet alleen meer jongeren die het risico lopen om een soa te krijgen. De babyboomers halen hen snel in, want in Florida is het aantal soa’s onder senioren de laatste jaren met 70% toegenomen. De overheid heeft een ludieke campagne bedacht om via een grappige video de ouderen op het gevaar van vrijen zonder condoom te wijzen.

De video laat op een grappige manier een aantal poses van de Kamasutra zien om ouderen te wijzen dat er meer mogelijkheden zijn om te vrijen en dat het gebruik van condooms ook voor ouderen noodzakelijk is!

 

Bronnen

http://www.dieponderzoek.nl/93-van-de-ouderen-onderschat-risico-op-soas/

http://www.seksoa.nl/artikelen/ouderen-een-nieuwe-risicogroep-voor-soa/

http://nieuws.nl/algemeen/20140509/bejaarden-met-soa-niet-gewend-aan-condooms/

http://50plusje.blogspot.be/2012/04/ouderen-lopen-steeds-vaker-een-soa-op.html

Delen