Seks en toestemming: het is tijd om verder te gaan dan de regels
SEKS- EN RELATIEONDERZOEK
#MeToo slachtoffers komen terecht nu massaal naar buiten om ongewenste seksuele
intimiteiten en seksuele intimidatie aan te klagen. In de VS wordt studenten heel sterk geadviseerd om zelfs ‘contracten’ af te sluiten of op zijn minst heel duidelijk toestemming te vragen en te geven voor seksuele contacten. Indien men geen uitdrukkelijke toestemming tot seks had, kan men je aanklagen.
Jaclyn Friedman schreef voor de website refinery29 een interessante column over het feit dat toestemming tot seks geven geen eenduidige en eenvoudige contractuele verbintenis is, die niet in enkele (wettelijke) regels weergegeven kan worden, maar dat het gaat om een leerproces van instemmen en afwijzen dat van kleins af aan aangeleerd moet worden. We verwijzen ook naar de website www.sekscontract.be om één en ander wat meer te duiden.
We plukken wat elementen uit haar interessante zienswijze. Een decennium nadat Jaclyn Friedman het baanbrekende boek ‘Yes Means Yes’ schreef, dat toestemming tot seks opnieuw definieerde, schrijft ze nu waarom we voorbij eenvoudige codificatie moeten gaan inzake ’toestemming’ of ‘consent’ inzake seks.
Wanneer ze met studenten praatte over seks en toestemming, werd ze vaak gevraagd – meestal door jonge mannen – hoe vaak ze moeten nagaan bij een partner om te controleren of ze wel of niet toestemming geven. Elke 10 minuten? Vijf minuten? Twee minuten? Wat als mijn partner niet wil dat ik het vraag? Wat als we allebei dronken zijn? Wie verkracht wie?
Verkrachting is geen technisch karakter, en toestemming is geen check box die eenvoudig moet worden aangevinkt; het is een continu proces tussen twee mensen, waarbij je partner als een gelijke moet worden behandeld.
Probeer “instemming” te verminderen tot iets dat je nu eenmaal moet passeren, zodat je door kunt gaan met de intimiteit. Het gaat niet zozeer om het rekening houden met regels dan met het behandelen van je partner als een menselijk persoon.
Wederzijds respect en erkenning van de ander als menselijk individu met wensen, angsten, emoties, is de kern van ware instemming.
Het is bijna tien jaar geleden dat Jessica Valenti samen met Friedman “Yes Means Yes” uitbracht, een bloemlezing die heeft geholpen een nieuwe definitie van toestemming bekend te maken, een die volhoudt dat de afwezigheid van “nee” niet genoeg is, en dat alleen een vrij gegeven “ja” betekent dat seks “consensueel” is, d.w.z. met wederzijdse toestemming.
Als je het niet weet, moet je het vragen. Sinds de publicatie is gepubliceerd, hebben vier Amerikaanse staten “ja betekent ja” -wetten geïmplementeerd die verplichten dat alle hogescholen en universiteiten die standaard gebruiken bij het berechten van aanrandingen. Bovendien hebben bijna duizend hogescholen in de VS de standaard voor zichzelf aangenomen. Landen zoals Spanje en Zweden maken ook hun eigen “ja betekent ja” wetten. Al deze regels zijn fantastisch: het is een manier voor instellingen om stelling te nemen tegen seksueel misbruik en om grote kansen te creëren voor toestemmingonderwijs. Immers, als “ja betekent ja” de wet is, moet iedereen weten hoe het moet worden gevolgd.
Maar op weg naar legalisatie hebben de auteurs enkele van de oude verkrachtingsmythen vervangen door deze nieuwe: de toestemming is een horde die je moet passeren om seks te krijgen. Vandaar dat in de VS allerlei toestemmings-apps verschenen zijn.
Heel wat van hen worden met veel publiciteit gelanceerd om dan kort daarna terug te verdwijnen. Ze gaan er namelijk van uit dat toestemming geven gewoon samen achter je smartphone zitten is waarbij je wat vinkjes moet aankruisen vooraleer je seks hebt.
Consensuele seks : in het proces is men vergeten dat enthousiaste instemming zoveel meer is dan een reeks juridische taal – het is een humaniserende ethiek van seks.
Echte instemming vereist dat we echt aanwezig zijn als we seks hebben met iemand. Het vereist dat we onze sekspartners zien – of het nu gaat om anonieme contacten of levenspartners – niet alleen als instrument voor ons eigen plezier, maar als gelijke medewerkers, even mens en belangrijk, even schadelijk, even vrij en even soeverein.
Velen van ons, na het opgroeien met veel negatieve en vaak tegenstrijdige berichten over seksualiteit, moeten ons kunnen engageren in dat een soort van zienswerk om een diepgaande persoonlijke verschuiving te maken.
Eerst en vooral moeten we een punt bereiken waar we alleen seks willen hebben met mensen die echt seks met ons willen hebben.
Echte toestemming vereist dat we dieper gaan. Ga je seks benaderen als een samenwerkingsproces of als een persoonlijke prestatie? Als je vriend(in) je vertelt dat hij/zij gisteravond seks heeft gehad, doe je dan high five mee? Of vraag je hoe het was voor alle betrokkenen?
Echte instemming vereist dat we echt kwetsbaar zijn.
We moeten duidelijk leren communiceren niet alleen voor maar ook tijdens de seks. We moeten de intellectuele waarheid onder ogen durven zien die ons in staat stelt om een leven vol berichten te overwinnen die ons vertellen dat we te allen tijde moeten denken en praten over seks – behalve met de mensen die we zelf neuken.
Mannen moeten de druk overwinnen, dat je paranormaal moet zijn dat je weet wat je partner nodig heeft beter dan zijzelf. Vrouwen moeten voor zichzelf duidelijk maken dat het niet waar is dat ze in de eerste plaats geen seks willen en dus altijd voorzichtig moeten zijn. Wat voor geslacht of seksualiteit we ook hebben, we moeten ontdekken dat het soms sexy is om gewoon seks te hebben met onze partner en dat duidelijk te laten aanvoelen en te zeggen dat het “goed aanvoelt”. Maar anderzijds moeten we ook onderkennen dat als de partner aangeeft dat het niet goed aanvoelt, dat we ook onmiddellijk moeten stoppen. Toestemming tot seks geven is niet iets dat eventjes iets aankruisen is, maar een continu communicatieproces van instemming voor iets, maar niet instemmen met iets anders.
Soms zal het onhandig zijn om voortdurend te vragen of men het leuk vindt, maar het is beter om onhandig dan verkeerd te zijn over het feit of we iemand pijn doen of niet. Reële toestemming vereist dat we echt kwetsbaar zijn. We moeten bereid zijn om op elk moment te worden afgewezen. We moeten meer investeren in het welzijn van onze partner dan dat we vermijden om iets te horen dat onze gevoelens zou kunnen beschadigen.
Het hebben van seks is op zich geen prestatie. De echte prestatie is om seks te hebben op een manier die alle betrokkenen zich menselijk laat voelen, niet minder.
Maar mensen zijn rommelig en seks is een complexe, levende, ademhalingsinteractie. Interactie met mensen, vooral op zo’n intiem niveau, zal nooit eenvoudig zijn, hoe graag we het ook willen.
Ook inzake seksuele educatie is niet gewoon “Als we het hebben over” toestemming voor het geven van toestemming “. We moeten verder gaan dan alleen maar een kleine verwijzing bij een schooloriëntatie maar ons richten op emotionele geletterdheid.
Door de jaren heen had Friedman van veel heteroseksuele mannen gehoord dat ze zich persoonlijk aangevallen voelen door de toestemmingsnormen te veranderen. Velen vertellen me dat ze het gevoel hebben dat de regels op hen zijn gericht, waardoor ze een speciale verantwoordelijkheid krijgen die vrouwen niet dragen.
Dat is niet waar, maar Friedman begrijpt waarom ze het zo zien. Gedeeltelijk komt het doordat mannen statistisch gezien de overgrote meerderheid van seksueel geweld plegen (met uitzondering van seksueel misbruik van kinderen, met een andere genderdynamiek). Dus alle gesprekken over het helen van onze seksuele cultuur vereisen dat we specifiek over mannelijkheid praten.
En juist de dingen die nodig zijn voor een diepe morele seksuele toestemmingspraktijk zijn de dingen die verboden zijn door onze dominante, giftige ideeën over wat het betekent om een man te zijn: troost met kwetsbaarheid, geduld met afwijzing, compassievolle communicatievaardigheden en het vermogen om vrouwen te zien als evenwaardige gesprekspartners inzake seks. Als we het hebben over “consent education” (toestemmingseducatie) dan moeten we veel verder gaan dan een sketch op een introductiedag van een nieuw academiejaar en ons richten op emotionele geletterdheid.
Echte instemming onderwijs begint thuis, waar ouders hun kinderen leren dat ze het recht hebben om ja en nee te zeggen tegen alle soorten aanrakingen (inclusief oma’s kussen!), Maar dat geldt ook voor iedereen die het kind misschien wil aanraken. Echte toestemmingsonderwijs bouwt emotionele geletterdheid en veerkracht bij elk kind, ongeacht hun geslacht, en moet worden onderwezen op de juiste leeftijd en begint al in de kleuterschool.
Toestemming geven als onderwijsmaterie leert dat ‘een echte man’ zijn geen dominantie, maar democratie is – een instinct om iedereen als volwaardig mens en belangrijk te behandelen, inclusief sekspartners, inclusief vrouwen en meisjes.
Ongeacht het geslacht of seksualiteit, is het tijd om te bewegen voorbij een op regels gebaseerd begrip van toestemming. Verkrachting is een ernstige schending van iemands lichaam, wil en geest. De schade die kan worden aangericht als er geen toestemming is, kan een heel leven duren. Niemand wil leven met de pijn van die overtreding, of met de pijn van het veroorzaken van een dergelijke wond.
Daarom moet ieder van ons doen wat nodig is om de waarden van enthousiaste toestemming echt te internaliseren. Als we bereid zijn om kwetsbaar te zijn, kunnen we elkaar zelfs helpen met dit werk. Het zal moeilijk zijn, maar het zal ook lonend zijn.
Omdat toestemming echt voor ons allemaal is. Door te leren hoe we over consensuele seks kunnen onderhandelen, zullen we allemaal betere, vriendelijkere, creatievere en meer collaboratieve mensen worden. Om nog maar te zwijgen over meer plezier in bed. Om daar te komen, moeten we de seksuele cultuur waarin we leven veranderen.
Bronnen
https://www.refinery29.com/en-us/sex-consent-laws-yes-means-yes-jaclyn-friedman