Alsof je hem in een warme vuilniszak steekt.’ Zo omschreef de Amerikaanse Hollywoodacteur Jack Nicholson ooit zijn afkeer van condooms. Veel mannen zullen hier iets genuanceerder over denken, maar feit blijft: het aanbod aan anticonceptiemiddelen voor de man is beperkt.
Steriliseren of een condoom om doen, dat zijn de opties. Als je dat vergelijkt hebben vrouwen veel meer mogelijkheden, denk maar aan spiraaltjes tot combinatiepillen, en van hormoonimplantaten tot anticonceptieringen.
Waarschijnlijk heeft elke vrouw die de pil slikt weleens gewenst dat mannen ook dergelijke verantwoordelijkheid konden dragen. Toen een groep wetenschappers van de University of Edinburgh besloot te onderzoeken of mannen ook hormonale anticonceptie konden gebruiken, moesten ze echter stoppen met deze studie omdat de mannelijke deelnemers last kregen van hormonale bijwerkingen.
Hoewel de pil natuurlijk goed werkt als anticonceptiemiddel, weten vrouwen die hem innemen goed wat voor bijwerkingen het ding kan hebben. Naast het feit dat je last kan krijgen van stemmingswisselingen en soms zonder reden in huilen uitbarst, heb je ook onverklaarbare vreetbuien.
Gelukkig vond een aantal wetenschappers van de University of Edinburg dat het tijd werd om ons uit ons lijden te verlossen, en startten ze een onderzoek om te kijken of mannen ook hormonale anticonceptie konden gebruiken. Voor het onderzoek kregen 320 mannen tussen de 18 en 45 jaar een injectie die bestond uit twee hormonen. Aangezien het eerste hormoon – progesteron – naast het verminderen van de spermaproductie óók ervoor zorgt dat het testosteron afneemt, werd testosteron als tweede hormoon toegediend om het niveau hiervan op peil te houden.
In eerste instantie verliep het onderzoek goed: er werd namelijk ontdekt dat de mannelijke prikpil voor 96 procent betrouwbaar is. Dit betekent dat hij bijna net zo betrouwbaar is als de pil die vrouwen nu slikken, die een betrouwbaarheid heeft van 99,9 procent.
De studie moest echter na een tijdje worden afgebroken, omdat 20 mannen de hormonale anticonceptie niet meer aankonden. Zo stond er in de studie: “Of these 20, 6 men discontinued only for changes in mood and 6 men discontinued for the following single reasons: acne, pain or panic at first injections, palpitations, hypertension, and erectile dysfunction. The other eight men dropped out because of mood changes.”
Andere onderzoekers mikken eerder op andere mechanismen.Onderzoekers van onder meer het Baylor College of Medicine in Houston tonen aan dat het middel JQ1 een eiwit aanvalt dat cruciaal is voor de aanmaak van spermacellen.
Mannetjesmuizen die het medicijn dagelijks krijgen toegediend, produceerden drastisch minder spermacellen. Bovendien zwommen de resterende spermatozoïden een stuk slomer dan normaal. Zet je behandelde mannetjes in een kooitje met vrouwtjes, dan doen ze ‘het’ even vaak als normaal, maar het vrouwtje raakt niet zwanger. Na het staken van de behandeling keert de vruchtbaarheid binnen een maand terug en krijgen de dieren gezonde nakomelingen.
Bijzonder is dat het middel de hormoonhuishouding niet beïnvloedt, terwijl daar juist decennialang – tevergeefs – op werd ingezet. Vorig jaar nog stopten de wereldgezondheidsorganisatie WHO en geneesmiddelenfabrikant Conrad vroegtijdig met een klinische studie naar hormooninjecties. Het principe achter die prik: wanneer het mannenlichaam signaleert dat er voldoende testosteron aanwezig is, staakt het de eigen hormoonproductie in de testikels waardoor de zaadproductie stil komt te liggen. Maar de behandeling bleek te veel bijwerkingen te hebben, variërend van depressies tot een verstoord libido.
Extra probleem bij dergelijke hormoontherapieën: mannen moeten regelmatig – zeg eens in de drie maanden – een injectie halen. En dat doen mannen niet graag.
Sommige onderzoekers zijn minder overtuigd van de anticonceptiemogelijkheden van JQ1. Anton Grootegoed, hoogleraar biochemische endocrinologie en afdelingshoofd voorplanting en ontwikkeling bij het Erasmus MC, wijst er op dat JQ1 ingrijpt op een vroeg moment van de zaadcelvorming. Dit zorgt er onder meer voor dat de testikels krimpen, een bijwerking waar de gemiddelde man niet bij staat te juichen. Bovendien heeft JQ1 een structuur die ook veranderingen teweegbrengt in de aansturing van het erfelijk materiaal van de zaadcellen. Dat aan de nakomelingen bij muizen op het oog niets mankeert, wil niet zeggen dat er geen afwijkingen bij mensen kunnen ontstaan.
Grootegoed ziet betere mogelijkheden voor middelen die inwerken op de eindstadia van spermavorming. Zijn eigen groep onderzocht een eiwit dat de beweeglijkheid van spermacellen regelt. Door het gen uit te schakelen dat dat eiwit aanmaakt, legden ze de staart van spermacellen lam. En voor spermatozoïden geldt: wie niet kan zwemmen, is ten dode opgeschreven.
Andere groepen richten hun pijlen op de zogeheten ionkanalen in spermacellen, die cruciaal zijn voor de krachtige zwembeweging waarmee de zaadcel de eicel kan binnendringen. ‘Ook daar wordt laat in het proces van spermavorming ingegrepen, wat de kans op bijwerkingen verkleint.’
Grootegoed betwijfelt net als Mol of de mannenpil binnen afzienbare tijd de schappen van drogist zal bereiken. Het ontwikkelen van een nieuw medicijn kost miljarden en duurt al snel tien tot twintig jaar. De mannenpil is bovendien bestemd voor een gezonde doelgroep, waarbij de lat voor goedkeuring nóg hoger ligt dan wanneer het medicijnen tegen bepaalde ziekten betreft.
Is de anticonceptiepil voor mannen op komst? Rik van Lunsen, hoofd Seksuologie van het AMC en de Stichting Anticonceptie, denkt van niet. Hij noemt het een mislukte studie. “De studie is afgebroken. Ze mochten niet doorgaan vanwege de grote hoeveelheden bijwerkingen.” Een never ending story“, noemt Van Lunsen het. “Het lukt wel om de vruchtbaarheid van mannen te onderdrukken, maar niet om dat te doen in een vorm die voor mannen haalbaar is.
Deze website bevat info die mogelijks niet geschikt is voor kinderen. U bevestigt minstens 16 jaar te zijn. Deze website gebruikt cookies. U gaat daarmee akkoord.
